PHỤ NỮ TRONG CHÁNH PHÁP
Đối với một người đã giác ngộ, sẽ không còn thấy nữ tính và nam tính nữa. Với một số vị thường quán bạch cốt, sẽ thấy thân mình và người chỉ là một nhóm xương khô đang đi đứng nằm ngồi.
Khái niệm nữ tính và nam tính biến mất được nêu ra trong Kinh SN. 5.2, khi nữ A La Hán Soma trả lời Ma vương bằng bài kệ:
“Nữ tính không tạo ra chút gì khác biệt, khi tâm định tĩnh, khi tri kiến hiển lộ không ngưng đối với người nhìn đúng được Chánh Pháp. Đối với người có thể khởi tâm ‘Tôi là một người nữ’ hay ‘Tôi là một người nam’ hay ‘Tôi là bất cứ gì’ – thì chỉ thích nghi cho Ma Vương nói chuyện.”[1]
Tới đây, chúng ta thử nêu lại câu hỏi từ ngàn xưa: Người nữ có thể thành Phật hay không?
Các luận sư Đại Thừa nói rằng người nữ có thể thành Phật. Tuy nhiên, Kinh Tạng Pali nói rằng người nữ không có thể thành Phật, cụ thể là trong Kinh MN 115, bản Việt ngữ là Kinh Đa Giới do Hòa Thượng Thích Minh Châu dịch.[2]
Đại sư Anālayo thảo luận về câu hỏi đó trong bài viết “The Bahudhātuka-Suttā and its Parallels. On Women’s Inabilities”[3] bằng cách đối chiếu Kinh Trung Bộ MN 115 của Tạng Pali với bản tương đương trong Trung A Hàm của Hán Tạng là MA 181 – chúng ta có thể đọc bản Việt ngữ do Thầy Tuệ Sỹ dịch ở Trung A Hàm. Kinh Đa Giới[4] và sẽ thấy bất ngờ rằng Đức Phật không hề nói gì về người nữ hay nam trong Kinh MA 181.
Đại sư Anālayo trong bài cũng đối chiếu với một số kinh khác về cả ngữ và nghĩa, rồi nhận định rằng Kinh MA 181 gần với lời Đức Phật hơn, và tin rằng Kinh MN 115 trong Tạng Pali đã bị chư Tăng đời sau chèn thêm ý kỳ thị nam nữ vào, nghĩa là, người nữ vẫn có khả năng thành Phật.
Cũng trong bài phân tích của Ngài Anālayo, trong phần ghi chú (nơi các trang 184 và 185) cũng dẫn ra một số học giả khác nêu nghi vấn rằng ý kỳ thị nam nữ được được chư Tăng đời sau chèn vào Kinh MN 115.
Trong đó, học giả Joaquín Pérez Remón phân tích về ngữ văn và mạch văn. Đặc biệt Giáo sư Yuichi Kajiyama đưa ra nhận định rằng phần thêm vào ý kỳ thị nam nữ (chỉ có nam mới có thể thành Phật) xuất hiện sau khi Tăng Đoàn phân ra nhiều bộ phái, và “lời khẳng định rằng một người nữ không có khả năng thành Phật xuất hiện có lẽ là trong thế kỷ thứ nhất trước Tây lịch” và một thời gian sau, tư tưởng này được chèn vào Kinh MN 115.
.
Nhiều học giả cũng nêu lên một nghi vấn về kinh ngụy tạo, do chư Tăng đời sau đưa vào Kinh Tạng Pali. Bản Việt ngữ do HT Minh Châu là Kinh Rắn Đen AN 5.230, so sánh loài rắn đen với phụ nữ. Kinh này trích như sau:
“Này các Tỷ-kheo, có năm nguy hại này trong con rắn đen. Thế nào là năm? Phẫn nộ, hiềm hận, có nọc độc, lưỡi chia hai, làm hại bạn. Này các Tỷ-kheo, có năm nguy hại này trong con rắn đen.
Cũng vậy, này các Tỷ-kheo, có năm nguy hại này trong nữ nhân. Thế nào là năm? Phẫn nộ, hiềm hận, có nọc độc, lưỡi chia hai, làm hại bạn. Ở đây, này các Tỷ-kheo, nọc độc của nữ nhân là như sau: Này các Tỷ-kheo, nữ nhân phần lớn hay tham đắm. Ở đây, này các Tỷ-kheo, lưỡi chia hai của nữ nhân là như sau: Này các Tỷ-kheo, nữ nhân phần lớn nói hai lưỡi. Ở đây, này các Tỷ-kheo, nữ nhân làm hại bạn như sau: Này các Tỷ-kheo, nữ nhân phần lớn ngoại tình!”[5]
Học giả Bhikkhu Sujato, Trưởng ban biên tập trang Sutta Central, nói rằng ông không tin kinh này do Đức Phật nói lên.
Ngài Sujato cũng đưa ra các thống kê cho thấy rằng người nam bạo lực hơn người nữ, nam ngoại tình hơn nữ, nam mê sắc dục hơn nữ… Bài phân tích của Ngài Sujato ở link[6] nói về Kinh Rắn Đen.
Tới đây, chúng ta nói về một công án Thiền liên hệ tới một Thiền sư Ni Nhật Bản.
Thiền sư Ni này tên là Kakuzan Shido (1252-1306). Bà là người sáng lập ngôi Chùa Tokeiji, nơi này cũng đón nhận và chăm sóc phụ nữ bị bạo lực -- nơi này được mệnh danh là nơi tạm trú đầu tiên cho phụ nữ bị lạm dụng trên thế giới.
Thiền sư kể rằng, vào năm 1304, Thiền sư Tōkei (tên Thầy này là ‘Peach-tree Valley' nghĩa là ‘Thung lũng cây đào’) trao ấn chứng (inka) của dòng Lâm Tế cho Ni sư Shido, người sáng lập Chùa Tōkeiji. Vị Sư Trưởng tràng không chấp nhận việc trao ấn chứng đó, nên đưa ra câu hỏi để thử nghiệm Thiền sư Ni Shido rằng trong truyền thống, người được nhận ấn chứng phải nói một bài thuyết giảng, và vị Ni sư này có thể nói lên Chánh pháp được chăng.
Ni sư Shodi bước tới trực diện vị Sư Trưởng tràng, rút ra con dao găm dài 10 inches (khoảng 2 tấc rưỡi) – loại dao găm được quý bà trong giai cấp võ sĩ đạo Nhật Bản mang thường trực. Bà đưa dao găm lên cao: “Chắc chắn rằng một Thiền sư trong truyền thống chư Tổ nên khởi thân từ ghế cao và nói về sách. Nhưng tôi là một phụ nữ dòng chiến sĩ và do vậy tôi nên thuyết pháp khi mặt đối mặt với lưỡi kiếm rút ra. Sách nào tôi cần tới nữa?”
Vị Sư Trưởng tràng nói, “Trước khi cha mẹ sinh ra, làm sao ngươi có thể nói lên Chánh pháp?”
Ni sư nhắm mắt một chặp. Rồi bà nói, “Sư có hiểu chăng?”
Vị Sư Trưởng tràng nói lên dòng thơ ca ngợi Ni sư, “Một bầu rượu vang đã được dựng lên trong ‘Thung lũng cây đào’ – cặp mắt say thấy được các loài hoa xa vạn dặm.”
Câu chuyện tới đó là hết. Câu chất vấn trên của Sư Trưởng tràng là dựa vào một tích phổ biến trong Thiền Tông Trung Hoa.
Ngài Hương Nghiêm Trí Nhàn tham học nơi Thiền Sư Bách Trượng Hoài Hải. Sư học rộng hiểu nhiều, thông nhiều kinh điển, biện luận vô ngại nhưng chẳng ngộ đạo. Sau khi Bách Trượng tịch, Sư đến ở với Thiền sư Quy Sơn Linh Hựu là Sư huynh đệ đồng môn của Sư. Quy Sơn bảo Sư: “Hãy nói một lời trước khi cha mẹ chưa sinh.”
Sư Hương Nghiêm không đáp được, bèn lật hết các kinh sách nhưng vẫn không tìm ra được. Sư xin Quy Sơn chỉ bảo, nhưng bị Quy Sơn khước. Sư tự than trách rồi về thất đốt hết sách vở. Sư từ biệt Quy Sơn ra đi. Sư bèn đến Núi Nam Dương, chú tâm làm ruộng, tu hành. Một hôm Sư đang cuốc đất, lượm hòn đá ném trúng cây tre vang lớn. Sư chợt tỉnh ngộ phá lên cười. Sư bèn trở về tắm gội thấp hương, nhắm hướng Quy Sơn đảnh lễ để cảm tạ (cho không dùng lời chỉ dạy).
“Cái gì xảy ra trước khi cha mẹ chưa sinh?” Câu hỏi đó nên đặt lại trong một cách đơn giản hơn: “Hãy nói một lời trước khi thế giới hình thành?”
Trong Tạng Pali có Kinh SN 35.23 (còn gọi là Kinh Tất Cả -- The All Suttā), Đức Phật dạy rằng tất cả thế giới này chỉ là sáu nội xứ[7] và sáu ngoại xứ[8]. Thế giới này hiển lộ ra như thế, ngoài ra là Đức Phật bác bỏ hết.
Kinh này lời Đức Phật dạy: “Cái gì là tất cả? Chỉ là mắt và cái được thấy, tai và cái được nghe, mũi và cái được ngửi, lưỡi và cái được nếm, thân và cái được chạm xúc, tâm và cái được tư lường. Đó gọi là tất cả. Các Sư, giả như có ai nói, ‘Tôi sẽ bác bỏ cái tất cả này và sẽ mô tả cái tất cả khác.’ Họ sẽ không có căn cứ nào cho chuyện như thế, vì đó chỉ là khoa ngôn, không chứng minh nổi và sẽ rơi vào ách nạn. Vì sao vậy? Bởi vì như thế ra ngoài giới vức của họ.”[9]
Kinh này quan trọng, có thể giúp chúng ta dò theo công án của Quy Sơn đưa ra, và rồi Ngài Hương Nghiêm nghe tiếng sỏi dội vào cây tre thì ngộ. Làm sao nghe một âm thanh mà có thể hiểu hết ý chỉ Thiền Tông?
Ni sư Shido trong chuyện kể đã trả lời bằng sự tịch lặng. Có nghĩa rằng, Ni Sư chỉ cho Sư Trưởng tràng về cái nghe tịch lặng. Và đó là khi thế giới chưa hình thành, là khi cái được nghe chưa hiển lộ.
Tất cả chúng ta đều có thể tu bằng công án. Các Sư thường nói, chưa hiểu thì giữ nghi tình. Nhưng có một chỗ cần nêu, chữ “nghi tình” có thể làm nhầm lẫn, vì ám chỉ như “có cái gì”… Nếu chúng ta thay chữ “nghi tình” bằng chữ “tâm không biết” thì bất cứ khi nào nhìn vào “tâm không biết” đều sẽ tiếp cận rất gần với giải thoát, vì tỉnh thức như thế là đã lìa si, và tỉnh thức trong tâm không biết là đã lìa tham và lìa sân.
Nhìn cách khác, nhìn vào “tâm không biết” là nhìn rất gần vào cội nguồn khi thế giới chưa khởi lên, và trạng thái tỉnh thức trong “tâm không biết” là lìa cả ngũ uẩn[10] ba thời[11], không dính gì tới ngũ uẩn trong quá khứ, vị lai hay hiện tại. Cũng chính là nghe tận nguồn khi cái được nghe chưa hiển lộ.
Bạn có thể thử nghe như thế. Hãy thử lắng nghe về cội nguồn khi cái “tất cả” chưa khởi lên. Không cần ngồi thiền, hãy cứ nghe như thế, lắng nghe tận nguồn và không dính vào bất kỳ những gì. Khi bạn tập như thế, đó là cái tự nhiên nhất. Vì trong cái nghe là bình đẳng, là Như thị, là Như thế: Bạn không ép được cái nghe phải chỉ nghe cái này hay chỉ nghe cái kia. Khi lắng nghe như thế, và khi cái được nghe chỉ là cái được nghe, và chỉ thuần là cái được nghe mà không lựa chọn gì, tới một lúc, bạn sẽ thấy mình không còn dính gì tới tham sân si.
California, ngày 20/11/2019
Nguyên Giác
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
[1] Kinh Nữ A-la-hán Soma. Số 5.2. Tương Ưng Bộ (Samyutta Nikāya). Bản dịch Bodhi: https://Suttācentral.net/sn5.2/en/bodhi.
[2] Kinh Đa Giới. số 115. Kinh Trung Bộ (Majjhima Nikāya). Bản của HT Minh Châu: https://Suttācentral.net/mn115/vi/minh_chau.
[3] Bài Kinh Bahudhātuka và Song Đôi. Những Sự Không Có Khả Năng của Phụ Nữ. (The Bahudhātuka-Suttā and its Parallels. On Women’s Inabilities) của Bhikkhu Anālayo. Kinh Trung Bộ (Majjhima Nikāya), số 115: https://www.buddhismuskunde.uni-hamburg.de/pdf/5-personen/analayo/bahudhatuka.pdf.
[4] Kinh Đa Giới 181. Trung A Hàm. Bản dịch của Thầy Tuệ Sỹ: https://Suttācentral.net/ma181/vi/tue_sy
[5] Kinh Rắn Đen. Tăng Chi (Aṅguttara Nikāya). 5.230: https://Suttācentral.net/an5.230/vi/minh_chau.
[6] Sujato nói về Kinh Rắn Đen: https://sujato.wordpress.com/2010/12/05/is-this-Suttā-true
[7] Sáu nội xứ: Mắt, tai, mũi, lưỡi, thân và ý.
[8] Sáu ngoại xứ: Sắc, thanh, hương, vị, xúc và pháp.
[9] Kinh Tất cả. 35.23, Tương Ưng Bộ (Samyutta Nikāya).
Bản dịch của Hòa Thượng Minh Châu: https://Suttācentral.net/sn35.23/vi/minh_chau
Bản dịch của Bodhi: https://Suttācentral.net/sn35.23/en/bodhi
Bản dịch của Sujato: https://Suttācentral.net/sn35.23/en/sujato
[10] Năm uẩn là Sắc uẩn, Thọ uẩn, Tưởng uẩn, Hành uẩn và Thức uẩn.
[11] Ba thời: quá khứ, hiện tại và vị lai.
