Từ khi nhận được cuốn sách do tác giả, thầy Thích Đồng Niệm gởi tặng, tôi đã dự định sẽ viết đôi dòng tri ân và giới thiệu “đứa con tinh thần” của thầy đến với mọi người.
THÁNH ĐỆ TỬ, được tác giả biên soạn trình bày về công hạnh của bốn chúng đệ tử Đức Phật, bao gồm: Tỳ-kheo, tỳ-kheo ni, nam cư sĩ và nữ cư sĩ.
Trong Lời nói đầu, tác giả đã viết đầy mộc mạc, chân tình lý do cuốn sách ra đời: “Trong khoảng thời gian dài phát triển giáo pháp, các bộ phái Phật giáo đã diễn giảitheo quan điểm riêng của mình, đã làm méo mó rất nhiều những giáo lý do chính đức Như Lai thuyết giảng”. Chính điều này đã thúc giục tác giả viết cuốn sách này để trình bày về “pháp môn tu tập cũng như cách sinhhoạt hằng ngày của chư vị đệ tử đức Thế Tôn” một cách xác thực và “nguyên chất” nhất. Đây có lẽ là điểm đặc sắc nhất của cuốn sách, trung thực, không theo một truyền thuyết hay chủ trương của một bộ phái nào.
“Thánh Đệ Tử” được tác giả trình bày qua bốn phần. Phần một: Tỳ-kheo, trình bày về 53 gương hạnh đệ tử của Đức Phật. Năm mươi ba vị, ở đó ngoài Thập đại đệ tử thường được nhắc tới, còn có những tôn giả mà chúng ta ít biết, thậm chí chưa từng biết. Tác giả đã khéo “góp nhặt” từ năm bộ Nikaya và Luật tạng Pali để cung cấp, giúp cho người đọc hiểu thêm về những vị Thánh đệ tử.
Tương tự như thế, phần hai của cuốn sách viết về gương hạnh của 17 vị tỳ-kheo Ni, phần ba là 11 gương Nam cư sĩ và phần bốn, phần cuối viết về 5 gương Nữ cư sĩ tiêu biểu.
Cuốn sách, như đã đề cập ở trên, viết về gương hạnh, khái lược cuộc đời của chư vị Thánh đệ tử. Và từ những câu chuyện về cuộc đời của chư vị, chúng ta sẽ bắt gặp những lời dạy đặc sắc của Đức Phật, những giá trị nhân văn của những bậc Thánh đệ tử.
Ví như lời dạy của Đức Phật với tôn giả Kimbila (Kim-tỳ-la) về những điều kiện để Chánh pháp được tồn tại lâu dài: “Này Kimbila! Chánh pháp được tồn tại lâu dài bởi vì: sau khi Như Lai nhập diệt, các tỳ-kheo, tỳ-kheo ni, nam cư sĩ, nữ cư sĩ sống tôn trọng, vâng lời bậc Đạo Sư; sống tôn trọng, vâng lời Pháp; sống tôn trọng, vâng lời chúng Tăng; sống tôn trọng, vâng lời học pháp; sống tôn trọng, vâng lời lẫn nhau.” (trang 127).
Ở một lời dạy khác với ngài Kassapa (Ca-diếp), Đức Thế Tôn đã xác chứng: “Này Kassapa! Những ai nói: “Sa-môn Gotama chỉ trích, mạt sát, phỉ báng mọi khổ hạnh, mọi lối sống khắc khổ”, những vị ấy nói không đúng lời của Ta, đã vu oan không xác thực cho Ta.” (trang 229). Hãy cùng tìm hiểu và suy ngẫm để hiểu đúng quan điểm của Đức Phật về việc tu khổ hạnh trước khi chúng ta vội nhận định, phán xét theo chủ kiến chính mình.
Bên cạnh đó, với đường lối tu tập của các giáo phái khác, Đức Phật với tuệ giác của Bậc Giác Ngộ đã chỉ dạy khi du sĩ ngoại đạo Vacchagotta đặt câu hỏi:
“- Có ai không tu tập giáo pháp của Thế Tôn nhưng họ tu tập theo các giáo phái khác, sau khi mạng chung đoạn tận khổ đau không?
- Không có ai cả.
- Có hạng ngoại đạo nào sau khi mạng chung được sanh thiên không?
- Dù Ta nhớ 91 kiếp cũng không thấy hạng ngoại đạo nào sanh thiên, chỉ trừ những hạng ngoại đạo có chủ thuyết về nghiệp.” (trang 175)
Lời dạy của Ngài như một lời xác tín cho chúng ta về giá trị của Giáo Pháp, cũng như giúp cho chúng tacó quan điểm rõ ràng với Tôn giáo bạn khi đối thoại liên tôn, liên triết học. Thiển nghĩ, thái độ kỳ thị tôn giáo là không tốt, nhưng vội cho rằng “đạo nào cũng tốt”, quên mất giá trị của Giáo Pháp là chúng tađang gieo trồng “chủng tử ngoại đạo” cho chính mình. Và như thế, con đường giải thoát, chấm dứt vòng luân hồi sanh tử ngày một xa diệu vợi…
Còn rất nhiều những điểm đặc sắc của cuốn sách mà bạn có thể cảm nhận qua những câu chuyện về công hạnh của các bậc Thánh Đệ Tử. Chúng tôi xin dừng lại ở đây để chính mỗi người tìm đọc và tự cảm nhận.
Xin khép lại bài giới thiệu với bài kệ trong kinh Tương Ưng, lời dạy này đã được tác giả trân quý đặt ở bìa sau quyển sách:
“Ít thay là những người,
Qua được bờ bên kia,
Phần lớn quần chúng khác,
Chạy qua lại bờ này”
Xin giới thiệu sách đến tất cả mọi người, THÁNH ĐỆ TỬ, biên soạn: Đồng Niệm, NXB. Tôn Giáo, 372 trang.
Tp. HCM, ngày 15-03-2018
Thích Nhật Đạo
