Đơn giản, tại vì chúng ta không biết cách cầu hay cầu không đúng chỗ. Tuy nhiên, đời không có đơn giản như vậy nếu chúng ta không hiểu được cái nguyên nhân (root causes) phức tạp của vấn đề để mà ứng phó hay chấp nhận là nó như vậy. Có được cũng vậy, không có được cũng vậy mà vô sở, vô cầu thì sẽ được ứng nghiệm. Tục ngữ cũng có câu, “Người đạt vô cầu, phẩm chất tự cao.” Thiền Tông, luyện tâm an lạc để đạt tới vô cầu mong. Không truy cầu theo đuổi sở trụ vào bất cứ điều gì vì cầu không được thì khổ, mà cầu được cũng khổ. Vô cầu, vô chấp là đã gần tới tâm không.
Chúng ta cầu cái nầy nhưng lại được cái khác, ngược lại với cái cầu mong của chúng ta. Chẳng hạng chúng ta cầu cho giàu sang thì được cái ngược lại. Nếu thử cầu cho nghèo khổ thì bảo đảm chúng sẽ được toại nguyện. Thêm nữa, có những thứ nếu chúng ta thử mong cầu thì chắc chắn sẽ được, đó là sinh, lão, bệnh, tử, không mong cầu nó đến, nó cũng tới viếng bất ngờ không hẹn trước (no prior appointment.) Nó đến không báo, đi không từ biệt như ảnh như điện, như thị tri kiến. Cái đó gọi là cầu là được, cầu tất ứng nghiệm. Cho nên, coi chừng những điều ta cầu mong. Be careful what you wish for. You asked for it; you get it.
Chúng ta không bao giờ sống đời mình muốn sống; làm điều mình muốn làm. Chúng ta không bao giờ được điều mình muốn; không bao giờ muốn điều mình được; không bao giờ có điều mình thích; không bao giờ thích điều mình có; không bao giờ có điều mình có. Tuy nhiên, chúng ta vẫn sống; vẫn yêu, vẫn hy vọng. Đời không bao giờ được như mong muốn! C’est la vie!
We’re never be what we want to be; do what what we want to do. We never get what we want; never want what we get; never have what we like; never like what we have; never have what we have. However, we still live; we still love; we still hope. Life is never be as we expected. That’s life! (Tru Le)
Đời luôn luôn không công bằng; phải tập quen với nó! (Bill Gates: Life is not fair; get use to it!)
Bill Gates đã từng ‘bị’ đời đối xử rất bất công cho ông. Ông ta tâm sự, “Tôi thi RỚT nhiều môn nhưng bạn tôi thi ĐẬU tất cả. Bây giờ, anh ta là một kỹ sư của Microsoft và tôi là chủ nhân ông của Microsoft.” Cho nên, đừng ganh tỵ với Bill Gates; ráng mà chịu.
Cái tâm nguyện của đa số con người là mong cầu công danh, quyền lực, giàu sang phú quý, bằng cấp cao, mong cầu được xinh đẹp, thông minh trí tuệ, mong cầu hạnh phúc, khỏe mạnh sống lâu để được ăn ngon, mặc đẹp, và nhất là luôn luôn được luyến ái, thỏa mãn dục tình, thế nhưng chưa ai, hay rất ít người, có thể đạt được tất cả những mong cầu đó.
Tuy nhiên, như đả nói ở trên nếu biết cầu thì ắt có ứng. Cầu quyền lực được quyền lực, cầu giàu sang được giàu sang, cầu phú quý được phú quý, cầu thi đậu được đậu bằng cấp cao, cầu người tình lý tưởng được người tình lý tưởng, cầu con cái được con cái, cầu hạnh phúc được hạnh phúc, cầu khoẻ mạnh, xinh đẹp được khoẻ mạnh, xinh đẹp, cầu trường thọ được trường thọ, không có bất cứ thứ gì trên đời này cầu mà không được nếu biết cách cầu, biết nơi để cầu.
Con người thường lòng tham không đáy, cầu được điều này thì mau chán, muốn cầu thêm điều khác không bao giờ thoã mãn, không biết “tri túc tiện túc hà thời túc, tri nhàn tiên nhàn hà thời nhàn” như Nguyễn Công Trứ và cũng không lý tới tới cái luật cân bằng của vũ trụ - được cái này thì sẻ mất cái khác, tương đương. Rồi thì khư khư ôm chặt cái có; luyến tiếc cái mất; khổ vẩn hoàn khổ.
Thử nghiệm ý nghĩa của câu, “Không bao giờ có điều mình có!” Chúng ta có thể mất điều mình đang có chứ chúng ta không thể ‘có có’ điều mình đang có. Đó là cái chìa khóa của vấn đề. Có được rồi thì mau chán; bổng nhiên trắng tay, mất đi, thì lại luống tiếc khổ đau. Cho nên càng ít cầu, thì sẽ bớt nhiều phiền não. Càng tham cầu, càng nhiều thất vọng đưa đến khổ đau nhiều hơn. Niềm an lạc là không mong cầu mà được cái không mong cầu.
Lê Huy Trứ
