Bạn Phạm Thế Anh và nhiều bạn đồng tu trẻ đã hỏi thầy như sau:
Bạch thầy ! Hiện nay có nhiều người rất quan tâm và say sưa về bài hát: “Độ Ta Không Độ nàng” của Trung hoa đã được dịch ra tiếng Việt. Vì bài hát có dáng dấp liên quan đến Phật giáo, con xin thầy cho chúng con biết nên hiểu bài hát này như thế nào? Chúng con xin cảm ơn thầy ạ !
Trả lời:
Thế Anh và các bạn đồng tu trẻ thân mến !
Thầy rất hoan hỉ trả lời các bạn về câu hỏi này. Trước tiên để hiểu về nội dung bài hát thì chúng ta phải biết về Xuất sứ của bài hát đó đã.
Trước tiên ta đi tìm hiểu: BỐI CẢNH BÀI HÁT ĐỘ TA KHÔNG ĐỘ NÀNG
“Độ Ta Không Độ Nàng” là một câu chuyện tình ngắn có bối cảnh đó là, có một vị Quận chúa xinh đep gia đình thuộc bậc khá giả, nhà của nàng sống ở gần ngôi chùa. Lúc nàng còn nhỏ thường theo cha mẹ đến chùa lễ phật. Ở chùa này lại co một chú tiểu cũng tầm tuổi nàng được cha mẹ cho vào chùa tu hành. Vì thế, là trẻ nhỏ chúng quấn quýt bên nhau sau những giờ chú tiểu Tụng Kinh gõ mõ cùng sư trụ trì. Mỗi gốc cây, mỗi tháp tự đều là nơi đôi bạn này gắn bó.
Cuộc sống cứ thế vô tư trôi đi, cô bé mỗi lúc đến chùa thường mang đến cho chú kẹo Hồ lô mà chú rất yêu thích. Còn chú thì tặng bạn gái con châu chấu bằng lá cây đan rất tinh xảo. Cô bé thường đem nó để vào hộp nhỏ cất giữ cẩn trọng.
Nhưng việc gì đến cũng phải đến. Đến năm chú tiểu 13 tuổi, chú đã dần thành một người tu hành xuất-gia lớn và chững chạc, còn cô gái đã trở thành một thiếu nữ xinh đẹp.
Theo phong tục của người Hoa và cũng là giới của nhà chùa thì nam nữ thộ thọ bất thân, lúc này họ không thể gần gũi nhau được nữa sẽ phạm vào giới. Vì sư trụ trì để ngăn chuyện không hay xẩy ra với đôi bạn trẻ này đã cho mời cha cô bé đến nói với ông là phải giữ cô ở nhà, chỉ những ngày mùng một, hôm rằm hay lễ lớn ở chùa mới cho cô đến và phải có sự giám sát của cha mẹ cẩn trọng. Còn chú tiểu giờ đã là một đại đức thầy cũng yêu cầu tập trung vào việc tụng Kinh niệm Phật và để tránh sự tiếp xúc với cô gái, thầy bắt vào Thất để tu hành ở đó.
Càng xa cách thì nỗi nhớ càng lớn hơn lên, cô gái càng muốn tìm gặp vị sư mình yêu, còn chàng tuy phải chấp hành ở trong thất vắng lặng, nhưng lòng vẫn không nguôi nhớ nàng. Một ngày nọ, cha của nàng đến tìm sư phụ của tiểu hòa thượng với nét mặt đầy lo lắng vì con gái giờ lớn phải gả chồng mà nàng thì khăng khăng từ chối, bao đám đến hỏi đều không thành công. Khi hỏi ra thì người cha biết sự tình này và đành phải nói cho con biết việc lấy Sư ở chùa là một việc không thể được nhưng thương con ông nói: “ Cha đến hỏi Sư trụ trì và sư, nếu thầy Trụ trì đồng ý cho Sư hòn tục và sư đồng ý lấy con thì cha sẽ gả con cho sư và đưa sư về nhà sống cùng con. Nếu mà không thành, con phải lấy chồng mà cha sẽ gả. Cuối cùng nàng tỏ vẻ phản không phản đối, không cười, và theo cha đến chùa để dứt khoát việc này.
Khi bố nàng đem sự tình để thưa với vị Trụ trì, trụ trì đồng ý nếu vị Sư đồng ý hoàn tục lấy thiếu nữ làm vợ.
Gặp mặt chàng, nàng bèn hỏi: "Chàng có thích ta không?".
Tiểu hòa thượng im lặng không đáp lại nàng.
Nàng nói: "Ta hiểu rồi". Lúc đó cha của nàng trở ra, dự dịnh dẫn nàng đi. Nàng một mực không đi, nhất quyết ở lại bên tiểu hòa thượng. Tiểu hòa thượng lại nói rằng: " Nam nữ thụ thụ bất thân, mời quận chúa về cho". Nàng bèn hét lên với chàng rằng: "Ta thích chàng". Nhưng tiểu hòa thượng lại quay lưng lại với nàng rồi bước nhanh về phòng.
Sau đó, nàng không còn đến chùa chơi nữa. Ngày thứ hai, ngày thứ ba, ngày thứ tư… trôi qua, cũng vẫn không thấy bóng dáng của nàng. Còn tiểu hòa thượng tu vi ngày càng cao và chằng cầu Phật phù hộ cho nàng lấy được người mà nàng thấy là hạnh phúc.
Một ngày nọ, khi sư đã tu hành càng thành tựu và được tấn phong là đại đức và được Hòa-thượng dự định cho đi truyền bá phật pháp thì nghe được tin dữ - quận chúa đã mất. Nàng mặc bộ váy xuất giá đỏ, treo cổ mà chết.
Thì ra trước đó có một vị hoàng tử tâm địa xấu xa, khi biết nàng xinh đẹp khắp vùng đồn tiếng dù có vợ nhưng đã nhắm đến muốn cưới nàng làm thiếp nhưng nàng không bằng lòng. Cha của nàng cũng vì hạnh phúc của nàng, đã cầu xin sư phụ của chàng thương xót mà thành toàn cho hạnh phúc của con gái. Thế nhưng sư phụ của chàng lại nói chàng là hiện thân sống của Phật, không thể để chàng vì chuyện nữ nhi tình trường mà tử bỏ tiền đồ. Đêm trước ngày thành thân, vị hoàng tử kia đã uống say rồi tìm đến phòng nàng, muốn cùng nàng động phòng trước, đã cưỡng ép chiếm đoạt sự trong trắng của nàng.
Nhìn thi thể nàng trong bộ váy xuất-giá, đầu đeo khăn voan đỏ, tiểu hòa thượng nói: "Nếu Phật đã không độ nàng, vậy thì ta sẽ biến thành ma quỷ để bảo vệ cho nàng !"
Ngày hôm sau, nhà sư đó đã tìm đến tên hoàng tử đã bức chết nàng, chàng đưa một nhát kiếm chém đứt yết hầu hắn.
Ngoài ra câu chuyện này còn rất nhiều phiên bản khác và có 1 số phiên bản nói rằng Quận chúa vì không muốn lấy vị hoàng tử kia và muốn 1 lòng thủ tiết để chờ vị hòa thượng này.
Ý NGHĨA LỜI BÀI HÁT
Lời của bài hát "Độ ta không độ nàng" là lời độc thoại của người con trai muốn rũ bỏ cảnh hồng trần nương nhờ cửa Phật mà tu hành thoát ly sinh tử luân hồi. Nhưng lại có điều tranh đấu với chính mình đó là tình yêu của chằng dành cho cô gái theo chàng từ nhỏ quấn quýt bên nhau. Lời của bài hát nói lên hình tượng của một sư tăng (hòa thượng) đa tình mà không thể được yêu, thể hiện nỗi vướng bận về tình cảm của vị hòa thượng đối với người con gái mình yêu thương.
Nhân xưng "Ta" trong lời hát là chỉ một vị hòa thượng xuất gia. Dù đã rũ bỏ hồng trần, xuất gia làm tăng, nhưng sự quan tâm và thương nhớ về người con gái mình yêu thương vẫn không nguôi ngoai. Kiếp này không thể tiếp tục nối lại duyên phận kiếp trước, chỉ mong kiếp sau không lại làm tăng, có thể cùng người con gái mình thương yêu kết thành vợ chồng.
Dù "Ta" đã xuất gia, đoạn tuyệt mọi cố chấp chốn hồng trần, nhưng không biết tại sao "Nàng" vẫn chưa thấu hiểu được nhân tình thế thái trần gian, vẫn đau khổ mong chờ "Ta" quay trở về bên "Nàng"? Nhưng cho đến cuối cùng thì "Nàng" vẫn không thể chờ được người trong lòng nàng quay về . Chàng vẫn không thể dời Sa môn, trở về nhân gian mà sống trong tiếng chuông, tiếng mõ đều đặn hàng ngày. Nhưng dù thế, chàng vẫn cầu mong Phật gia trì cho nàng được hạnh phúc, tìm được người mà đem đến cho nàng hạnh phúc !
Nhưng đời là bể khổ của sinh tử luân hồi, là mấy khi đạt được ý muốn, người mình yêu phải xa dời, người mình ghét lại phải đối mặt. Sau cùng là cảnh chằng phải chứng kiến nàng đã chết với chiếc áo lễ xuất giá và quyên sinh bàng thát cổ ra đi. Hình ảnh đó làm sao có thể khiến cho vị hòa thượng đau đớn xót xa. Chằng đã gào thét lên và hỏi Phật tổ "Vì cớ gì lại độ ta mà không độ nàng?". Vì anh ta nghĩ rằng, nếu Phật tổ có thể độ hóa được con, sao Phật lại không thể độ người con gái mà chàng thương yêu ?
Các bạn đồng tu trẻ thân mến ! Câu chuyện đó đã làm cho chúng ta phải suy nghĩ rất lớn, đó là: Tại sao con người cứ phải trốn chạy hạnh phúc và tình yêu đang đến? Muốn tu hành đâu phải cứ ở chùa?
Đức Phật đã dạy chúng ta: "Phật pháp không dời pháp thế gian"! Pháp thế-gian đó là cuộc sống đời thường hiện nay. Vậy sao chúng ta phải trốn chạy dời bỏ nó?
Lại nữa, Phật nói: "Phật pháp tùy duyên !" Nếu ai có duyên không dính mắc cuộc đời có duyên ở chùa thì xuất-gia mà tu hành, còn ai có duyên đời thường thì tu hành tại-gia. Tất cả người tại gia hay xuất-gia đều lấy Kinh điển Phật và giới để tu hành, nào khác chi nhau. Thành tựu hay không chính là có tinh tấn, có trí tuệ và quyết tâm, tinh tấn tu hành hay không mà thôi.
Việc không hóa giải được điều này là dẫn đến bi thảm như mối tình trên đây. Thời Mạt pháp, người có trí tuệ lớn không phải trốn chạy đời thường mà đối mặt với nó, mình vẫn làm ăn, có vợ có con và vẫn có thể tu hành niệm Phật không phải dời bỏ nó để rồi phải đau khổ như câu chuyện này. Phật độ hết tất cả mọi người, Phật độ người xuất-gia và Phật cũng độ cả người tu tại-gia. Cho nên, cách trốn bỏ của chàng trai cạo đầu mặc áo nâu, ở chùa mà không thể dứt bỏ người mình yêu thương trong sự đâu đớn vì người mình yêu chết trong bi thảm đó chính là sự đau đớn của sự không sáng suốt chọn lựa cho mình con đường đúng mà đi.
Đó chính là lý do ngày nay, có hành ức triệu người Phật tử tu theo pháp môn niệm Phật Tịnh-Độ, vẫn sống ở đời thường, vẫn có vợ , con mà vẫn thành tựu tu hành đạo quả. Đó chính là các Phật tử trẻ các bạn hàng ngày sau giờ làm việc tối đến sinh hoạt ỏa các Đạo-tràng và Làng Phổ Đà đấy.
Chúc các bạn hạnh phúc trong tình thương yêu và hào quang của Phật A-Di-Đà .
Nam mô A-Di-Đà Phật.
Hà lan, ngày 18 tháng 6 năm 2019.
Trân trọng vô vàn:
Quảng Tịnh Cư-Sỹ.
