Chính Trị và Tôn Giáo là hai lãnh vực rất nhạy cảm, dễ gây tranh cãi và thường dẫn đến đấu tranh, chia rẽ và hận thù.
Tuy nhiên hai phạm trù này gắn liền với đời sống thế gian, nên dù muốn hay không con người cũng phải đối diện.
Bản chất của con người thường cảm thấy yếu đuối trước thiên nhiên và cuộc sống. Cho nên, con người thường cảm thấy khiếp sợ trước sự hùng vĩ của thiên nhiên, nhất là những khi phải đối diện với thiên tai, bão tố, lũ lụt, động đất, sóng thần, cháy rừng, sấm sét, sạt lỡ. Từ đó, con người tin tưởng có một vị thượng đế toàn năng, có quyền thưởng phạt, gây ra các thảm cảnh như thế. Thêm nữa, còn có các vị thần đất, thần sông, thần biển, thần núi, thần sấm, thần gió, thần hỏa. Các tín ngưỡng hay tôn giáo tin như vậy, thường được gọi là hữu thần. Trái lại, người nào không tin tưởng quá nhiều thứ thần linh như thế xưa nay, thường bị gọi là bọn vô thần, với ngụ ý là người xấu, bất lương bất thiện. Trong khi những người tự nhận là hữu thần với mặc ảm tự tôn hay thượng tôn, thường hành động tàn nhẫn độc ác, với ý tưởng xóa sổ bọn vô thần hạ đẳng, qua các cuộc chiến tranh tôn giáo còn gọi là thánh chiến, hoặc qua các hình thức kỳ thị trong cuộc sống hàng ngày.
Bản chất của con người thường hay dễ tin, dễ bị dụ đi theo các hình thức tôn giáo hay chủ thuyết chính trị, nhất là những điều nào, những sự kiện nào hợp với tính cách cá nhân mình. Từ đó, con người hành động, nói năng hay suy nghĩ một cách say mê gọi là mê tín, nhiều khi đưa đến điên cuồng gọi là cuồng tín. Điều này gây nên biết bao nhiêu đau thương, đổ vỡ, hận thù, nhiều khi đưa đến chiến tranh như trong lịch sử đông tây kim cổ có ghi rõ ràng.
Ngày xưa, các chế độ phong kiến, độc tài, phát xít gây đau khổ vô vàn cho nhân loại. Bởi con người thường ích kỷ, tham lam, sân hận, si mê, luôn nghĩ đến bản thân và những gì thuộc về bản thân, như gia đình mình, đoàn thể mình, phe đảng mình, tổ quốc mình, đạo giáo của mình, cho nên sẵn sàng ra tay chiếm đoạt, đánh cướp, hủy diệt đối phương, tạo ra các đế quốc với các lãnh tụ tàn nhẫn độc ác trong lịch sử nhân loại.
Ngày nay, với ánh sáng văn minh của nhân loại, con người tập sống với tư tưởng tự do dân chủ, tôn trọng ý kiến, tôn trọng nhân phẩm, tôn trọng tự do của người khác. Trên thế gian, có nhiều khía cạnh khác nhau của một vấn đề, không thể bắt buộc mọi người đều suy nghĩ giống như mình. Cho nên, việc chửi bới, nhục mạ, gây hấn với những ý kiến, những suy nghĩ của người khác, chứng tỏ người đó không có văn hóa, thiếu giáo dục và phi nhân cách. Nói cách khác, những người như vậy không biết giá trị của ánh sáng văn minh và không biết sống hạnh phúc với tư tưởng tôn trọng tự do dân chủ. Họ không khác chi với các lãnh tụ độc tài tàn bạo trong lịch sử xưa nay, cố chấp với định kiến, không thích ai nghịch ý với mình, họ chỉ gây phiền não khổ đau cho người và cái kết thường cay đắng đến với họ sau đó.
Tóm lại, đề tài chính trị và tôn giáo xưa nay đã có bao nhiêu tác giả và tác phẩm nghiên cứu đầy đủ chi tiết. Nơi đây, chỉ mong mọi người hiểu rằng không có kẻ thù, không có đối thủ trên cuộc đời, nếu con người biết tôn trọng tự do dân chủ, sẵn sàng chấp nhận những ý kiến trái chiều, xả bỏ cái tôi ích kỷ đáng ghét, con người sẽ được bình an và mọi người sẽ được hạnh phúc.
Tỳ-khưu Thích-Chân-Tuệ
