Ni trưởng Như Thủy, thế danh Nguyễn Xuân Yến, sanh năm 1950 tại Biên Hòa - Đồng Nai. Gia đình thanh tỉnh, thân phụ là cụ Nguyễn Tài Đức, về sau xuất gia với hòa thượng thượng Thanh hạ Từ, pháp danh Kiến Châu, kiến thức tinh thông Nho và Phật pháp. Thân mẫu là cụ Phan Thị Thì, là bậc mẹ hiền hết dạ chăm sóc lo cho con. Gia đình có năm chị em, Ni trưởng là người thứ ba, người chị đầu vừa mất cuối năm 2017, em trai thứ tư là thầy Thông Lai và hai em gái là Hạnh Phượng và Hạnh Đoan.
Thân mẫu mất sớm, một mình thân phụ gà trống nuôi con, sau được kế mẫu… cũng thương lo cho các chị em như con đẻ. Ni trưởng được nương với Bổn sư là Sư bà Minh Đức ở Tịnh thất tại Cây Thị - Gia Định. Năm (1966) 17 tuổi thế phát xuất gia, pháp danh Như Thủy, thuộc hàng cháu trong hệ phái của Ni trưởng chùa Từ Nguyên - Sa Đéc.
Năm 20 tuổi, Ni trưởng học Đại học Vạn Hạnh, Phân khoa Phật học và Triết học Đông phương, cùng lớp và cùng thời với Ni trưởng Tuệ Đăng. Ni trưởng nhập chúng Ni trường Dược Sư, bản chất hoan hỷ năng động, luôn là gương mặt triển vọng trong hàng Ni chúng bấy giờ. Tốt nghiệp Thủ khoa Cử nhân Phật học năm 1974, và cùng năm này theo học khóa thiền tại Tu viện Chân Không - Vũng Tàu, là một trong những thiền sinh của Thiền viện Bát Nhã, Đem thân tâm và tuổi trẻ quyết một trận với con đường đơn đao trực nhập. Năm 1975, Ni trưởng thọ Cụ túc giới tại Giới đàn chùa Từ Nghiêm.
Tháng năm, năm 1975 Ni trưởng Như Thủy là một trong mười Ni chúng đầu tiên rời núi Vũng Tàu về khai hoang vùng Viên Chiếu, thuộc Phước Bình - Đồng Nai. Với tất cả năng lực và nhiệt tâm, được sự hỗ trợ của thân phụ là thầy Kiến Châu hướng dẫn, Ni trưởng dùng hết tâm hết sức, chống chọi với bệnh tật sốt rét, với rừng xa đất lạ, là người tiên phong đảm nhận công tác khó khăn, thay đại chúng đi lao động vùng Trị An. Tác phẩm “12 ngày trên công trường Vĩnh An” của Ni trưởng là bản văn không thể quên.
Tài tình trong mọi lãnh vực, cất nhà lợp mái tranh, văn thơ ký họa vẽ nét đời thiền sinh, giảng thuyết thao thao, mọi Phật tử điều quý kính, cảm phục. Trên được Hòa thượng Ân sư hoan hỷ chấp nhận, dưới các huynh đệ luôn nể phục thương mến. Ni trưởng sống đời nông thiền vô ngại, tùy duyên giải quyết mọi khó khăn trong đại chúng. Cuộc đời lưu dấu như một bức tranh rất nhiều màu và đậm nét, Ni trưởng sang Mỹ thuyết giảng nhiều đạo tràng, cũng với lời nói dí dỏm đầy chân tình, thu phục và đưa mọi người về với Phật pháp. Ni trưởng đóng góp nhiều phúc lợi xã hội, dùng lòng thương chia sẻ cho mọi hoàn cảnh khổ đau, chỉ mong đem sức mình cứu giúp an ủi những mảnh đời bất hạnh.
Năm 2018, khoảng đầu tháng 3, Ni trưởng lâm trọng bệnh, an dưỡng và viên tịch lúc 8:13 phút sáng ngày 17 tháng 3 năm 2018 nhằm ngày mùng 1 tháng 2 năm Mậu Tuất, tại chùa Phổ Hiền, thành phố Worcester, bang Massachusetts, Hoa Kỳ, họ 69 tuổi , 43 hạ lạp.
Tang lễ tổ chức trọng thể trong niềm kính tiếc của các thân hữu và huynh đệ. Toàn thể Phật tử Việt Nam và Hoa Kỳ hay tin đều vô cùng cảm xúc, chí thành tiễn biệt.
Biên soạn: Ni Trưởng Như Đức (trụ trì Thiền Viện Viên Chiếu)
Bút tích Ni Trưởng Như Thủy
Nhật ký mười hai ngày đêm cuối cùng bên
Ni Trưởng Như Thủy
Sáng ngày 4 tháng 3,
Điện thoại của Ni Sư Như Tâm bật sáng với tin nhắn của Ni Trưởng Như Thủy:
“Chị đã book vé 6 Mar về Boston rồi... Ráng thức thêm vài hôm, khi nào về, chị coi chùa cho em ngủ bù.
Chị muốn về Phổ Hiền đêm đó. Em tìm Bác sĩ cho chị khám bệnh sớm được không? Body chị hình như bị nhiễm độc thức ăn nên bụng trướng và hai chân sưng vù.
Do bận dạy và không có người quen nên Chị không đi khám bệnh ở Austin được.
Chị cần siêu âm vùng bụng, đi Bác sĩ mất tiền cũng được.
Cảm ơn em”
Thứ ba, ngày 6 tháng 3 năm 2018
Lúc 4:00 chiều, chúng tôi đón Ni trưởng từ sân bay Boston, về đến chùa Phổ Hiền là 6:00 chiều. Sau khi lễ Phật, Ni trưởng ngồi xuống ghế và nói: em nhìn nè, chân của chị bị sưng, ấn tay vào bị thủng và bụng thì bự ra. Chúng tôi vội gọi em Nguyên Dung, y tá, ra chùa để xem bịnh trạng của Ni trưởng. Khám xong,Dung nói trong hối hả: không xong rồi đưa Ni trưởng vào cấp cứu liền, thưa Sư phụ. Ni sư Như Tâm nghe qua, bủn rủn tay chân, vội hỏi: Sao Sư huynh để đến nông nỗi nầy? Ni trưởng nói: Chị đau hôm trước Tết, nhưng bận chương trình giảng dạy, nên ráng qua rằm tháng giêng kết thúc, mới nghĩ đến chuyện đi khám bịnh.
7:30 tối, chúng tôi đưa Ni trưởng vào cấp cứu tại bịnh viện Umass Medical School tại thành phố Worcester tiểu bang Massachusetts. Khi thấy Ni trưởng vào với dáng vẻ mệt nhọc, nhân viên làm thủ tục nhập viện họ ưu tiên cho Ni trưởng vào gặp bác sĩ liền, (ở Mỹ cho dù là cấp cứu nhưng bịnh trạng chưa nặng vẫn phải chờ từ 2 đến 3 giờ đồng hồ). Ni trưởng ngần ngại không muốn vào và nói: Mình nên vào thứ tự đi em, kỳ quá còn nhiều người chờ, có cả mấy đứa con nít, người già. Sư Như Tâm: nhân viên họ cho sư huynh vào chứ đâu phải mình xin. Có thể họ thấy Sư huynh bịnh nặng nên họ linh động. Em nghĩ mình nên làm theo sự hướng dẫn của họ. Ni trưởng miễn cưỡng đi theo nhân viên phòng cấp cứu vào gặp bác sĩ trong thời gian nhanh nhất.
8:00 tối, bác sĩ cho khám tổng quát: thử máu, thử nước tiểu, lấy chút mô (tissue) bên trong vùng bụng, để đem đi sinh thiết (biopsy).
8:30 tối, bác sĩ chuyên môn đến khám và truyền nước biển, nhờ trong nước biển có thuốc an thần nên Ni trưởng ngủ được chút. Nhân đó Ni sư Như Tâm nhắn tin cho huynh đệ chùa Huê Lâm.
10:00 đêm, quý huynh đệ Phổ Hiền vào thăm.
12:00 khuya, Ni trưởng tỉnh dậy và hỏi: mấy giờ rồi. Ni sư Như Tâm: 12 giờ khuya rồi thưa Sư huynh. Ni trưởng dạy: bác sĩ nói chờ kết qủa xét nghiệm, biết chừng nào có, mấy em về đi sáng hãy vào. Vì để Ni trưởng an tâm, chúng tôi xá Ni Trưởng, ra phòng ngoài ngồi đó, trong lòng lo lắng, mong chờ kết quả xét nghiệm…
Thứ tư, ngày 7 tháng 3 năm 2018
2:00 sáng, Bác Sĩ chuyển Ni trưởng qua bệnh viện Umass Memorial, khoa ung thư thuộc phụ khoa, cũng tại thành phố Worcester, Massachusetts
3:00 sáng, chúng tôi nhận được kết quả Ni trưởng bị ung thư buồng trứng đã di căn, sơ gan cổ trướng và thiếu máu kinh niên.
8:00 bác sĩ Elizabeth B. Pelkofski vào thăm, và cho Ni trưởng biết kết quả xét nghiệm qua thông dịch viên tên Tuấn. Trong lúc thông dịch rằng: Ni trưởng bị ung thư và mạng sống chỉ còn vài tuần đến vài tháng, chú Tuấn đã bật khóc. Chú nói: con cũng đã từng nghe Ni trưởng giảng kinh trên mạng internet. Khi đó bác sĩ có hỏi: Sư cảm giác thế nào khi hay tin, mạng sống của mình chỉ còn vài tuần đến vài tháng. Ni trưởng trả lời: Mạng sống trong Phật giáo được tính bằng hơi thở và đây là món quà mà ai cũng một lần đón nhận, giờ đến phiên tôi, tôi sẵn sàng nhận món quà nầy. Nghỉ chút, Ni trưởng vừa nói vừa mỉm cười: chiếc xe này cũ rồi không xài được để thay xe mới. Bác sĩ không tin vào lời của Ni trưởng, bà cứ nghĩ là Ni trưởng hoảng loạn tinh thần, nên nói lung tung, Bà liền trắc nghiệm:
Bác sĩ: Sư có biết đang ở đâu không?
Ni trưởng: bệnh viện.
Bác sĩ: đây là thành phố nào?
Ni trưởng: Worcester.
Bác sĩ: thuộc tiểu bang nào?
Ni trưởng: Massachusetts, đất nước Hoa Kỳ
Bác sĩ: Đương kim tổng thống Hoa Kỳ tên gì?
Ni trưởng:Donal Trump, ông trước là Obama.
Bác sĩ tỏ vẻ khâm phục, không hỏi thêm câu nào trước thái độ an nhiên, bình tĩnh của Ni trưởng. Một lúc Bác sĩ mới nói tiếp: Tôi thật ngạc nhiên vì Sư là một trong rất ít bịnh nhân đặc biệt mà tôi được gặp, bệnh viện chúng tôi rất hân hạnh được tiếp nhận một bệnh nhân như Ngài. Bà nói tiếp: Tôi được biết Sư là một tu sĩ Phật giáo, tôi có đọc rất nhiều kinh sách Phật giáo, tư tưởng cao xa mênh mông, Sư có thể tóm gọn một câu được không? (Chúng tôi đứng bên cạnh và thầm nghĩ: Bác sĩ hỏi đúng người) Ni trưởng trả lời: Không hại mình, không hại người, sống có trách nhiệm với xã hội. Bác sĩ vui mừng và ngỏ lời cám ơn.
9:00 sáng, bác sĩ cho truyền nước biển để có thêm sức, cả ngày hôm đó Ni trưởng chỉ uống nước.
10:00 sáng, có hai huynh đệ ở chùa Huê Lâm vào thăm, Ni trưởng nói: Mấy em đi đâu đây? Mấy em đi thăm Cô mà đâu có gánh bệnh cho Cô được đâu, đi chi cho tốn xăng. Và Ni trưởng dạy thêm: khi mình đi thăm bệnh thì cần thấy rằng căn bệnh không chỉ riêng cho người đang bệnh mà rồi sẽ đến phiên mình.
Chúng tôi thưa với Ni trưởng: Sao Sư để bịnh trở nặng mới đi khám, để rồi bác sĩ trở tay không kịp vậy Sư? Ni Trưởng nói: Cô bận chương trình giảng dạy liên tục, hứa với các chùa rồi không nỡ từ chối. Hơn nữa dịp tết là lễ lớn của chùa không bỏ được. Mấy em làm chùa độ chúng, Cô không làm chùa thì phải giảng dạy cho người ta tin kính Tam Bảo, tin sâu nhân quả để đền ơn Phật.
Nghỉ một chút Ni Trưởng nói tiếp: chết mà do thân bệnh là có phước hơn chết kiểu khác, nên mình phải thấy rõ những gì đang xảy ra.
Vẫn vậy, Ni Trưởng luôn xưng bằng "Cô" với chúng tôi như những đứa em thân thương ngày nào mặc dù chúng tôi chỉ đáng tuổi đệ tử hay học trò của Người. Lúc nào Ni trưởng cũng nghĩ đến Tam Bảo, mong mọi người hiểu thêm và thực hành lời Phật, Người đã quên cả thân bịnh của mình, còn hơi thở là còn phụng sự......
Cả ngày hôm đó Ni trưởng không ăn gì thêm, có lẽ vào nước biển nên Ni trưởng không thấy đói chăng.
4:00 chiều, bác sĩ cho biết sau khi hội chẩn với các bác sĩ chuyên môn về ung thư, họ đưa ra 2 phương án điều trị: 1. phẩu thuật, 2. xạ trị. Nhưng họ nói rõ là cả 2 cách đó cũng không giúp được nhiều cho trường hợp của Ni trưởng lúc này nữa, và Ni trưởng đưa ra quyết định: Không điều trị gì hết, và từ chối luôn cả thuốc giảm đau.
Cả đêm đó, không biết linh cảm thế nào mà có nhiều vị gọi viber hỏi thăm Ni trưởng. Tuy mệt, nhưng để huynh đệ yên tâm, chúng tôi thấy Ni trưởng đã gượng nói chuyện như không có gì xảy ra, cho nên mọi người nghĩ rằng Ni trưởng vẫn còn khỏe.
Thứ năm, ngày 8 tháng 3 năm 2018
Vì Ni trưởng không tiếp nhận sự điều trị nên 8:00 sáng bác sĩ vào thăm và ký giấy tờ để Người xuất viện. Bác sĩ cho thuốc giảm đau nhưng Ni trưởng cũng không nhận, và nói: đỡ tốn tiền thuế của dân.
9:00 y tá vào đo huyết áp, cho uống thuốc.
Nét mặt Ni trưởng vẫn an nhiên bình lặng như đang sẵn sàng chờ đợi mọi việc đang sắp xảy ra với mình.
11:00 thủ tục xuất viện hoàn tất, chúng tôi thỉnh Ni trưởng về chùa Phổ Hiền.
Buổi chiều đó, Ni trưởng dùng được chút hủ tiếu và khoai lang.
Cả đêm Ni trưởng không ngủ được nhiều, mệt và khó thở vì nước đã tràn đầy màng bụng, nhưng Người chỉ dùng tay xoa nhẹ trên vùng bụng và ngực mà thôi.
Thứ sáu, ngày 9 tháng 3 năm 2018
8:00 sáng, Ni trưởng dùng được chén cháo
11:00 trưa, dùng thêm chén cơm. Đến chiều Ni trưởng nói: bị đau ở vùng bụng, nhưng Người gồng mình chịu, không uống thuốc.
5:00 chiều, em Dung y tá đến thăm, Ni trưởng tâm sự: cô đau lắm, cơn đau gần như ngày càng tăng, vậy mà cả ngày cô phải trả lời đến 16 email của các chùa. Đó là những nơi, cô đã hứa đến giảng dạy. Cô xin lỗi họ và xin nghĩ dưỡng bịnh một thời gian. Có chùa hoan hỷ, có nơi phiền trách, họ nói: đã gởi thông báo đi khắp nơi, Sư làm vậy là chết con… Dung thưa: sao Sư không cho họ biết Sư bịnh. Ni trưởng nói: cô có nói nhưng chỉ nói bịnh sơ sơ cần dưỡng, nói nhiều sợ sanh phiền, thôi con, để cô học hạnh lắng nghe của Bồ Tát Quan Âm. Dung cảm động muốn khóc. Vậy đó, trong cơn thập tử nhất sinh, Ni trưởng vừa nhẫn chịu cái đau của thân, vừa lắng nghe những lời phiền trách bằng trái tim Bồ Tát!!!
7:00 tối, Ni trưởng không chịu nổi cơn đau nữa rồi, chúng tôi phải đưa Ni trưởng trở lại cấp cứu tại bịnh viện Umass Memorial.
8:00 tối, y bác sĩ làm xét nghiệm lại và cho uống thuốc giảm đau.
Nhờ vậy cơn đau giảm lại và Ni trưởng nói: Cơn đau như những con dao đâm vào thân thể mình. Vì đang ở phòng cấp cứu, huynh đệ Huê Lâm và Phổ Hiền phải ngồi ở phòng chờ, chỉ có Ni sư Như Tâm hầu Ni trưởng lúc này.
9:00 tối, em Dung y tá lại vào thăm. Ni trưởng tâm sự: Cô xài tiền của chính phủ nhiều quá, cô chưa làm gì để đóng góp cho đất nước Hoa Kỳ? con hỏi bác sĩ coi bao nhiêu cô trả? Dung thưa: mình trả không nổi đâu Sư, Sư yên tâm, bịnh viện họ miễn phí cho mình 100%. Hơn nữa, những bài pháp Sư giảng cho chúng con, cho Phật tử người Việt tại đây, giúp chúng con tin nhân qủa, làm người con hiếu, làm người công dân tốt cho gia đình và xã hội. Đó là phần đóng góp lớn cho đất nước Hoa Kỳ rồi. Công đức của Sư lớn lắm, Sư xứng đáng được thọ nhận mà. Dung vừa nói vừa nghẹn ngào khóc.
10:00 đêm, nằm nhắm mắt, Ni trưởng hỏi: Quý cô còn ở ngoài không con? Dung thưa: Dạ còn. Con ra nói quý cô về đi, khuya rồi, trời tuyết, lái xe nguy hiểm. Ni trưởng dạy. Dung thưa: Quý cô nóng ruột không ai chịu về đâu Sư.
Cả đêm ở phòng ngoài chờ, chúng tôi không ai nói với nhau câu nào…thầm niệm Phật cầu nguyện…
Thứ 7, ngày 10 tháng 3 năm 2018
4:00 sáng, bác sĩ chuyển Ni trưởng lên lầu 5, phòng 508, tầng lầu này dành cho những bệnh nhân nghỉ dưỡng chờ về lo hậu sự.
8:00 sáng, Ni trưởng dùng chút sữa. Sau đó có quý Ni sư ở Cali đến thăm, chư vị nhân dịp đến Boston, dự lễ giỗ Sư trưởng Huê Lâm.
10:00 sáng, bịnh viện chuyển Ni trưởng sang phòng 514, phòng này rộng rãi, nằm một mình. Ni trưởng còn nói: Chắc nhờ họ thấy người tu ra vào thăm nên họ ưu tiên. Nhân đó, Ni sư Như Tâm nói liền: vậy Sư phải cho chúng con vào thăm thường xuyên. Ni trưởng không nói gì. Trong lúc có huynh đệ tới thăm, Ni trưởng có kể câu chuyện con lừa và tượng Phật: Có một nhà nông nuôi một con lừa, khi ông dẫn nó đi đến đâu, nhà nào cũng lập bàn huơng án để lễ lạy nó, ngay cả vua quan cũng lạy. Từ đó nó mãn nguyện không chịu làm gì hết, nhưng nó quên là trên lưng nó có chở tượng Phật và người ta lạy tượng Phật chứ không phải lạy nó. Cũng vậy người tu mình được cung kính là nhờ mang trên thân chiếc áo cà sa, mấy hôm nay cô mặc áo bịnh viện đâu ai biết cô là người tu, nhưng nhờ những chiếc áo này (Ni trưởng chỉ chư Ni xung quanh) mới biết mình là người tu. Các em phải thấy rằng chiếc áo này rất có giá trị, nên tu tập cho đàng hoàng. Người ta cung kính lễ lạy mình, vì mình còn mang chiếc áo này, đừng tưởng người ta lạy mình rồi sanh tâm ngã mạn. Khi tâm ngã mạn sanh thì trí huệ vắng bóng. Chúng tôi im lặng để lắng nghe từng lời dạy ân cần của Người. Rồi Ni sư Như Chánh nói lời an ủi: Sư ráng nằm dưỡng, uống thuốc từ từ hết bịnh. Ni trưởng nghiêm mặt dạy: Mình đi thăm bệnh phải thấy rõ bệnh tình của người bệnh và phải chấp nhận nó, Cô không cần lời an ủi của mấy đứa. Ni sư Như Chánh im lặng chiêm nghiệm lời dạy của Ni trưởng.
11:00 sáng, Ni trưởng dùng được một chén canh bồ ngót.
4:00 chiều, Ni trưởng dùng thêm chút bánh ướt
Tối nay, Ni trưởng ở trong bệnh viện một mình, chúng tôi về chùa để chuẩn bị cho ngày mai, chủ nhật lễ húy kỵ Sư Trưởng Huê Lâm - Bậc Ân Sư của chúng tôi.
Chủ nhật ngày 11 tháng 3 năm 2018
8:00 sáng, Ni trưởng dùng chút bánh mì và sữa.
12:00 trưa, Ni trưởng dùng mì quảng.
2:00 chiều, y tá vào cho Ni Trưởng uống thuốc. Ni trưởng nói: ở đây y tá, bác sĩ… ai vào cũng với nụ cười trên môi. Họ luôn cho bịnh nhân sự tươi mát, bình an và pháp vô úy. Thường khi, Ni trưởng cũng dạy chúng tôi: “Mấy đứa ở Mỹ phải luôn để tâm học hỏi. Như khi đi đến tiểu bang nào cũng phải tìm hiểu về địa lý, văn hóa, truyền thống… nơi mình đến. Đó cũng là cách để tâm quan sát những gì xảy ra chung quanh mình trong giây phút hiện tại. Có vậy thì mình mới nói được những bài pháp thích hợp với hoàn cảnh và con người.
4:00 chiều, có vài huynh đệ đến thăm. Thấy có vị khóc, Ni trưởng nhắc nhở: Yếu đuối, quyến luyến đâu phải là khí khái của người tu. Rồi Người dạy tiếp: Tụi con biết không, sở dĩ Cô không cho tụi con vào thăm, vì mỗi lần có ai vào Cô phải tiếp chuyện, đôi khi bị cơn đau mà vẫn phải gắng gượng. Trong lúc này, cần phải giữ định lực để vượt qua cơn đau, cần lắng lòng để nhiếp tâm quán chiếu, Cô cần không gian yên tĩnh để đối đầu với sanh tử.
Chúng tôi im lặng không dám hỏi gì thêm, để rồi một lúc sau đứng dậy từ giã Người ra về. Lúc này, thời tiết vùng Đông Bắc Hoa Kỳ lạnh lắm, nhưng sao cái lạnh của thời tiết không làm chúng tôi tê tái mà chính việc sắp mất đi bậc Thầy mới khiến chúng tôi cảm thấy lạnh buốt cả tâm can....
Thứ hai ngày 12 tháng 3 năm 2018
8:00 sáng, Ni trưởng dùng điểm tâm.
9:00 sáng, bác sĩ vào thăm và nói: Cô không chịu điều trị nên chúng tôi sẽ cho cô xuất viện, lần này thì không vào nữa. Ni trưởng đồng ý, chỉ xin thuốc giảm đau. Mặc dù những lần bác sĩ hay y tá thông báo về bịnh tình của Ni trưởng, đều có thông dịch viên, nhưng Người vẫn nghe và hiểu được nhiều… vì thế có những thứ thuốc cần mua, (vì có những loại thuốc chương trình bảo hiểm của chính phủ không cho) chúng tôi cũng không thể giấu được Ni trưởng.
2:00 chiều, chúng tôi thuê xe bịnh viện thỉnh Ni trưởng về lại chùa Phổ Hiền, và lần này phải nhờ hai nhân viên người Mỹ khiêng Ni trưởng lên lầu, vì hai chân của Ni trưởng đã sưng vù bước đi không nổi. Bịnh tình ngày một trầm trọng hơn, cơ thể yếu dần.... Nhưng Người vẫn không muốn làm phiền đến các em mình.
2:20 chiều về đến chùa, sau khi được hai người Mỹ khiêng lên lầu, Ni trưởng còn nói đùa: chị giống như vua, có vệ sĩ hầu, có người khiêng kiệu. Biết mạng sống đếm từng ngày mà thái độ bình tĩnh đôi khi khôi hài của Ni trưởng khiến chúng tôi ngưỡng mộ!!! Chúng tôi nói với nhau, thường ngày đâu thấy Sư đắp y lên chánh điện lễ lạy, hay ngồi thiền… nhưng giờ định lực từ đâu có mà tinh thần của Sư mạnh mẽ, tự tại đến khác thường… phải chăng sức công phu của những bậc Tôn đức là trong từng phút giây, đâu đặt nặng hình thức bên ngoài!!!
Hôm nay, Ni trưởng cũng không ngủ được, cơn mất ngủ kinh niên đã theo Ni trưởng trong nhiều năm… giờ thêm phần đau nhức của căn bệnh làm cho Ni trưởng thức trắng trong đêm dài…
Thứ ba, ngày 13 tháng 3 năm 2018
Ngoài trời đang bão tuyết, tuyết rơi dày đến 12 inches (khoảng 31 cm). Ngày này người dân vùng Đông Bắc phải ở yên trong nhà. Ni trưởng vẫn ở trong phòng, có lúc người nằm yên chịu đựng cơn đau, có khi trả lời huynh đệ trên viber, thỉnh thoảng ra vào như muốn tập cho đôi chân vững hơn.
12:00 trưa, Ni trưởng dùng được chén mì.
1:00 chiều, Ni sư Như Tâm vào hầu, Ni trưởng kể chuyện về thầy Thông Lai. Ni trưởng nói: Thông Lai có nhiều khó khăn trong những năm tháng đầu đến nước Mỹ, nhưng rồi cũng thành công, tâm cũng rộng lượng, có xây ngôi chùa cúng cho quý Thầy Tây Tạng…Thông Lai chỉ có cái hơi ồn ào... nói một hồi Ni Trưởng dặn: Chị chỉ kể cho em nghe, chứ gặp thầy chị không khen, giúp thầy không sanh tâm tự mãn…
Đêm về, Ni trưởng không ngủ đuợc, bên ngoài tuyết trắng bao phủ sân chùa, thân cây…nhờ mảng tuyết dầy hội tụ, ánh lên sáng rực cả không gian như đêm rằm trăng mười sáu…và có lẽ đó là đêm trăng sau cùng trong hơn mười năm, Ni trưởng vân du trên khắp mọi miền đất nước xứ cờ hoa…
Thứ tư, ngày 14 tháng 3 năm 2018
Hôm nay, Ni trưởng yếu nhiều, không tự đi vệ sinh một mình được nữa. Nhận thấy tình hình không khả quan, Ni sư Như Tâm thỉnh Ni trưởng cho phép Ni chúng Phổ Hiền và Huê Lâm khai kinh Thuỷ Sám, Ni trưởng hoan hỷ cho phép và chúng tôi bắt đầu khai Thủy Sám.
4:30 chiều, Ni trưởng không còn đi lại được nữa, thân thể yếu hẳn, mọi việc chúng tôi phải giúp Ni trưởng, mặc dù Người vẫn không muốn làm phiền em út. Ni trưởng mệt nhiều, mồ hôi tuôn ra ướt đẫm, chúng tôi phải lau liên tục.
Bắt đầu từ đó, Ni trưởng không còn ăn được nữa, chỉ uống nước. Người cũng không còn sức để nói pháp hay kể chuyện, khuyến tấn chúng tôi.
8:00 tối, Nguyên Dung vào chăm sóc. Ni trưởng nói: Có cách nào làm cho nó giảm đau không em? Nguyên Dung thưa: dạ chỉ có thuốc giảm đau và loại đó là mạnh nhất rồi. Ni trưởng nói thêm: mấy hôm nay Cô cố gắng chịu đựng không rên, giờ chịu hết nỗi cho Cô rên nha. Nguyên Dung: dạ Ni trưởng cứ rên đi, chúng con là con cháu đệ tử của Ni trưởng, đâu có ai xa lạ. Qua đó, chúng tôi biết rằng Ni trưởng có định lực kiên trì. Mặc dù nói sẽ rên la, nhưng trong những ngày còn lại Người đã gắng sức chịu đựng và chúng tôi không nghe một lời rên la nào hết.
Khi nhận thấy Ni trưởng khó qua khỏi, Ni sư Như Tâm thỉnh ý: giờ Sư còn khỏe em xin hỏi: sau này hậu sự phải làm sao? Ni trưởng dạy: mua cho chị cái hòm giấy 700 dollars thôi, mọi chuyện làm phải thật đơn giản. Không nhận vòng hoa, để cái thùng, ai cúng tiền cho vào đó, và tất cả làm từ thiện, giúp người nghèo. Nghỉ chút Ni trưởng nói tiếp: chị sẽ trở lại với thân nữ, để độ người nữ, người nữ có nhiều khó khăn, thiệt thòi. Ni sư Như Tâm cảm động khóc òa và nói trong nước mắt: chúng em biết Sư thương chúng em lắm, nhưng sao Sư để bịnh tình đến nông nổi nầy! Ni trưởng nhắm mắt và im lặng, có lẽ Người cảm thương cho đàn em ở lại… vì từ nay cơ hội chị về bên các em mãi mãi không còn…
10:00 tối, Ni trưởng cảm thấy đói bụng, chúng tôi đem lên chén súp nhưng Ni trưởng không ăn được, Người chỉ uống chút nước rồi mệt, lại thiếp đi.
Thứ năm, ngày 15 tháng 3 năm 2018
2:06 sáng, trong cơn say ngủ, Tôi, Như Bảo bật dậy, khi nghe tiếng chuông reo. Vội vàng chạy vào, Ni trưởng nói nhẹ nhàng: Cô gọi nhiều lần mà tụi con không nghe. Nếu là tôi thì chắc lúc này tủi thân lắm, tôi sám hối Ni trưởng: con mê ngủ quá. Người nói: Cô đói bụng, con lấy hộp sữa trên bàn giúp cô. Tôi đưa hộp sữa và đứng bên hầu, chờ xem người có dạy thêm gì không. Người tự tay mở hộp dùng ống hút tự uống. Ni trưởng hỏi: Mấy giờ rồi con? Tôi thưa: dạ 2:06 phút sáng. Ni trưởng dạy: Con ngồi xuống ghế đi. Tôi liền ngồi yên đó. Giờ này, đêm thanh vắng, tôi nghe rõ từng hơi thở mệt mỏi của Người. Ni trưởng cứ xoay trở, như tìm thế dựa để giảm cơn đau, tôi loay hoay… định đỡ lưng Người, nhưng Ni trưởng nói: Con ngồi yên đó, chừng nào Cô nhờ hãy làm. Tôi không dám làm gì thêm khi Người chưa cho phép.
2:45 sáng, Ni trưởng khát nước, tôi chuyền cho Ni trưởng chai nước để trên bàn. Ni trưởng nói: Cho Cô xin chai nước uống nửa chừng. Tôi hiểu ý. Khi uống nước, Ni trưởng không bao giờ bỏ dở chai nào. Người bao giờ cũng kiệm phước, không hoang phí, luôn trân quý từng đồng tiền bát gạo của tín thí đàn na.
3:00 sáng, Ni trưởng cần súc miệng, rồi Người nhờ tôi đem nước súc miệng đó đi đổ, Người nói: bình thường nước này Cô uống luôn, nhưng hôm nay không dám uống sợ bị ói, con mang găng tay vào và đi đổ dùm Cô. Tôi vội mang găng tay, đi vào nhà vệ sinh đổ nước dơ đó. Tôi đã không cầm được nước mắt vì cảm cái ân của Ni trưởng, đang thân bịnh đau vậy mà vẫn quan tâm sức khỏe cho chúng tôi. Tất cả huynh đệ vào hầu Ni trưởng phải mang găng tay và đeo khẩu trang. Cho dù bác sĩ cho hay rằng: căn bịnh của Ni trưởng, không lây lan, không nhiễm trùng...
3:36, sáng, Ni trưởng mệt, Người nằm xuống, dạy tôi đắp mền, và nói: Con đi ngủ đi.
Tôi trở ra ghế sofa phía trước phòng Ni trưởng, khóc ròng như một đứa trẻ con. Nằm suy nghĩ mông lung, lòng buồn rượi. Trăn trở mãi, không sao ngủ lại được, vì tôi biết chắc rằng thời gian chúng tôi hầu bên Người sẽ không còn nhiều. Rồi đây, Ni chúng ở hải ngoại sẽ mất đi vị Thầy luôn chăm lo tinh thần tu tập cho đàn em. Người không ngại tuổi cao, cơ thể có nhiều căn bịnh, bất cứ nơi nào cần, là chịu khó khăn gói lên đường, kéo vali đi khắp 50 tiểu bang trên đất nước Hoa Kỳ. Nhất là những tiểu bang xa xôi ít người Việt. Có những ngôi chùa hội hẻo lánh chỉ có 1, 2 Ni cô trẻ ở đó, chỉ cần mở lời thỉnh là Ni trưởng liền đến, vừa giảng dạy cho Phật tử, vừa lưu lại từ một đến hai tuần lễ để có thời gian nhắc nhở sách tấn các em mình. Người thường dạy: mấy em phải luôn thận trọng, giữ giới hạnh, luôn có khoảng cách an toàn với người khác phái, cho dù là thân thiết hay cho dù vị đó mình cung kính bao nhiêu đi nữa. Rồi gởi gắm Phật tử: nên quan tâm hỗ trợ cho các Sư cô trẻ tuổi.
8:00 sáng, Người mệt nhiều, mồ hôi ra ướt đẫm, Ni sư Như Tâm phải lau liên tục.
10:00 sáng, Ni trưởng muốn uống nước mía, mà vùng Đông Bắc Hoa Kỳ, để có ly nước mía tươi vào mùa Đông thì không có, chúng tôi phải mua nước mía lon để người dùng.
2:00 chiều, Thầy Thông Lai (em ruột của Ni trưởng) đến thăm. Thầy thăm hỏi và nhắc lại những kỷ niệm hồi còn nhỏ, mẹ mất sớm Ni trưởng thay mẹ chăm sóc đàn em. Mỗi mỗi chuyện Ni trưởng nhớ rõ ràng. Trước khi từ giã ra về, thầy cúi hôn lên trán Ni trưởng, Người liền nói: Cắt ái ly gia. Thầy trả lời: mẹ mất, chị hai cũng vừa mất, giờ chị sắp mất. Chúng em có còn ai là người thân mà cắt ái ly gia.
4:00 chiều, Ni chúng Huê Lâm và Phổ Hiền vẫn tiếp tục tụng KinhThủy sám.
Suốt đêm đó, Ni trưởng không ngủ được, chỉ thiếp đi khi uống thuốc giảm đau. Thấy Ni trưởng đau nhức mà chỉ tự xoa nhẹ trên vùng bụng, chúng tôi thưa: Con được biết khi Sư bà Đức Viên bịnh, có để cho đệ tử xoa bóp, giờ Sư cho con xoa chà cho đỡ đau, Người lắc đầu từ chối. Vậy đó, đến giai đoạn đau đớn tột cùng Ni trưởng cũng không muốn làm phiền người chung quanh, thấy Ni trưởng cứ tự xoa để giảm cơn đau... mà tim chúng tôi nhói buốt từng cơn...
Thứ 6, ngày 16 tháng 3 năm 2018
4:00 sáng, Ni trưởng gọi chúng tôi vào nhờ lấy nước súc miệng, làm vệ sinh…vì sáng có y tá đến thăm. Đây là lần sau cùng Ni trưởng tự súc miệng.
6:00 sáng, y tá người Mỹ đến đo huyết áp, nghe nhịp tim… sau đó y tá cho chúng tôi biết, Ni trưởng sẽ sống không qua ngày thứ hai, nghĩa là chỉ còn 3 ngày ngắn ngủi. Dù biết trước mọi việc sẽ đến nhưng khi nghe tin này, chị em chúng tôi ruột gan đau như thắt lại.
Kể từ lúc đó, thỉnh thoảng Ni trưởng chỉ uống chút nước đá, và chút nước nóng.
3:00 chiều, Thầy Thông Lai vào thăm. Thầy nói: gia đình mình cũng có phước, nên chết có thứ tự; đầu tiên là mẹ, rồi đến ba, chị hai, giờ đến chị, Ni trưởng nghe mỉm cười. Tiếng tụng KinhThủy sám vẫn đều đều trong chánh điện vọng lên phòng của Ni Trưởng.
7:00 tối Ni trưởng dạy thầy Thông Lai tụng kinh, thầy hẹn ngày mai vì hôm nay không có đem y theo. Ni trưởng dạy: mặc áo tràng tụng cũng được. Thầy vâng lời và xuống chánh điện tụng kinh. Ni trưởng còn dạy chúng tôi: lấy ghế cho Thầy ngồi, để đứng lâu bị giãn tĩnh mạch. Chúng tôi cảm động quá, thầm nhủ, người bịnh nằm đó mà còn lo cho người khỏe.
10:00 tối, Ni trưởng mệt nhiều, chúng tôi lo sợ, gọi em Dung y tá đến, Dung nói: Ni trưởng hết thuốc giảm đau nên cơ thể bị giựt, uống thuốc vào mới yên. Chúng tôi vì lo lắng quá nên gọi thầy Thông Lai.
10:30 tối, đứng hầu bên Ni trưởng, chúng tôi thưa: Công đức Sư vô lượng, hàng ngàn Phật tử nghe Sư giảng pháp qua băng Cassettes và dĩa CD, họ phát tâm tin kính Tam Bảo, tin sâu nhân quả. Chúng con, từ khi còn nhỏ, mới vào chùa cũng được nghe những bài pháp, những câu chuyện, những vần thơ của Sư. Những pháp âm đó đã nuôi dưỡng đạo tâm cho chúng con đến ngày hôm nay. Bây giờ, Sư cho chúng con hầu Sư để đáp đền công ơn. Chúng tôi nói đến đâu Ni trưởng gật đầu đến đó.
11:00 khuya, thầy Thông Lai và đại chúng Làng A Di Đà đến. Thầy an trí hình đức Phật A Di Đà bên giường Ni trưởng, và bắt đầu tụng kinh Địa Tạng, lạy sám hối Hồng Danh, tụng chú Lăng Nghiêm và niệm Phật ròng rã đến 4 giờ sáng.
Thứ 7, ngày 17 tháng 3 năm 2018
12:02 quá nữa đêm, Ni trưởng bảo đưa nước uống liên tục, nét mặt Ni trưởng mệt nhiều, cứ xoay trở bất an, chúng tôi xin được lau mặt bằng nước ấm và xoa bóp tay, Ni trưởng đồng ý và đó là lần đầu cũng như lần cuối, chúng tôi được lau mặt và bóp tay cho Người.
2:50 khuya, Ni trưởng cần đi vệ sinh, trước khi đi, người dạy chúng tôi phải xoay hình Phật A Di Đà sang hướng khác. (vì Thầy Thông Lai an trí hình Phật bên giường Ni trưởng). Vậy đó trong lúc gần kề cái chết niềm kính tin Tam Bảo của Ni trưởng vẫn hết lòng và mạnh mẽ đến vô cùng.
Từ 3 giờ đến 6 giờ sáng, chúng tôi phải đỡ Người nằm xuống rồi lại ngồi lên, nhiều lần liên tục như thế.
6:30 sáng, Ni trưởng dạy Thầy Thông Lai: tụng chú Lăng Nghiêm, khi nào chết thì niệm Phật. Thầy vâng lời, tụng 7 biến Lăng Nghiêm thập chú.
Đúng 8:13 phút sáng, Ni trưởng nhẹ nhàng trút hơi thở cuối cùng khi đại chúng vừa kết thúc năm đệ Lăng Nghiêm.
Đó là ngày 17 tháng 3 năm 2018 nhằm ngày mùng 1 tháng 2 năm Mậu Tuất
Xin cho chúng tôi dừng lại để hít thở sâu, để trở về câu niệm Phật, nương oai lực của Phật hiệu, để làm chủ dòng cảm xúc dâng tràn, để những giọt nước mắt không tuôn chảy… để chúng tôi xứng đáng là học trò của Người, xứng đáng với công ơn người đã bao năm vắt cạn hơi sức nhắc nhở em mình: tinh tấn, mạnh mẽ…đừng khóc nhè như nhi nữ thường tình…
Kính lạy giác linh Ni trưởng, chúng con là những học trò của Người như bao học trò khác, nhưng chúng con đủ duyên phước hầu cận bên Người trong mười hai ngày đêm cuối cùng. Trong những ngày qua, cho dù thân tứ đại phải chịu những cơn đau tột cùng… nhưng không một lần chúng con thấy Ni trưởng có những ánh mắt, cử chỉ hay lời nói phiền trách khi chúng con còn nhiều thiếu sót. Chúng con xin được thành tâm sám hối Ni trưởng.
Hôm nay là tuần thất thứ ba của Ni trưởng, trời Boston đã vào Xuân, nhưng thời tiết vẫn còn lạnh lắm, ngoài trời đang mưa tầm tả u buồn… có lẽ đất trời cũng đồng cảm với nỗi lòng của chúng con!!! Vâng, từ nay chúng con không còn gặp Người bằng sắc thân tứ đại, nhưng những lời sách tấn và những bài học thân giáo của Ni trưởng, sẽ mãi là những chất liệu quý báu tiếp tục nuôi dưỡng đạo tâm chúng con.
Chúng con xin nguyện khắc ghi và sẽ chia sẻ đến những người hữu duyên.
Xin mượn bài thơ “Một Bông Hồng Cho Em” của Ni trưởng thay cho lời kết:
Chỉ xin sống từng sát na trọn vẹn,
Khi con tim còn gõ nhịp khoan dung.
Hay đớn đau hắt hơi thở sau cùng
Lòng vẫn thấy còn yêu người tha thiết.
Tôi không có những nụ hồng diễm tuyệt,
Nồng sắc hương để dành tặng riêng ai.
Nên chỉ xin cung hiến một bàn tay,
Chỉ em thấy ánh trăng rằm muôn thuở.
Năm 1983
Ngày 7 tháng 4 năm 2018
Chúng con,
Ni chúng Chùa Phổ Hiền và chùa Huê Lâm
Phật tử Nguyên Dung
Đồng kính ghi.
