Đã là con người sống trên cuộc đời này, ai cũng mong muốn
mình có được cuộc sống bình an, hạnh phúc. Lẽ dĩ nhiên mỗi
người có một hoàn cảnh khác nhau thì các khái niệm về bình an,
hạnh phúc cũng khác nhau nhưng khi nói đến kiếp sống của
mình thì ai cũng quan tâm đến cách là làm thế nào để mình được
bình an.
Chính vì thế mà hai chữ “bình an” có thể được xem là tiêu chuẩn
quý giá nhất trong cuộc sống con người trong xã hội hiện đại.
Hằng ngày, qua những thông tin từ ti vi, báo chí hay có thể tận
mắt chúng ta nhìn thấy và chứng kiến biết bao nhiêu chuyện đau
buồn và thương tâm liên tục diễn ra: từ trong gia đình ra ngoài
xã hội, học đường, từ người nghèo đến kẻ giàu, từ người khôn
đến kẻ dại, từ chuyện buồn gần đến chuyện buồn xa. Những
chuyện xấu xa tiêu cực không ai muốn nhưng nó xảy ra bất thình
lình khiến cho nhiều người không khỏi chạnh lòng trước thăng
trầm bỉ cực của thế sự, nhiều người không trở tay kịp, dễ dàng
rơi vào tình trạng bất an, khủng hoảng, sợ hãi, bế tắc, sụp
đổ…khi những điều trái ý nghịch lòng, chuyện đau buồn bất trắc
xảy đến với mình một cách bất ngờ.
Đường đời muôn vạn nẻo, tư tưởng con người muôn lối đi về
nhưng có thể nói điểm tựa tinh thần hay đời sống tâm linh chân
chánh, có khả năng giúp con người hướng thượng là nguồn an
2
vủi vô biên, là sự khích lệ lớn lao, là niềm động viên cần thiết
cho con người giúp họ định hướng cho cuộc đời của họ để có
những bước đi vững vàng, thảnh thơi và an lạc trong cuộc hành
trình nhân thế.
Như vậy để tập sống cuộc sống bình an thì trước hết chúng ta
cần phải hiểu sơ lược về ý nghĩa của sự sống.
Sống đích thực là sự có mặt với chính mình trọn vẹn trong từng
giây phút của khoảng khắc hiện tại, bây giờ và ở đây. Người ta
thường nói đời người trăm năm nhưng có mấy ai sống được
trăm năm và trong khoảng trăm năm đó thì có mấy ai sống trọn
vẹn được với chính mình. Trong nhà Thiền gọi tình trạng sống
mà sống lay lất, sống với tâm hoang vu vô định, sống mà không
biết là mình đang sống, còn khi chết thì chết với một trạng thái
không hề hay biết, tỉnh giác bằng một thuật ngữ là “túy sanh
mộng tử” (sống như say, chết như mộng). Vì sao gọi là sống như
say chết như mộng bởi vì con người không sống với chính
mình, xa rời chân tâm thật tánh của mình, xa rời cái quý giá nhất
tiềm ẩn bên trong mình để chạy theo những ảo ảnh huyễn mộng
bên ngoài, tìm cầu những điều giả tạm, sống chỉ biết có vật chất,
hưởng thụ mà không có chút gì nhân bản, tình thương, sống mà
không thấu hiểu được bản chất tự nhiên của vạn pháp mà luôn
than trách, hờn giận, đổ lỗi thì tất cả những cảm xúc và tâm
hành đó làm cho con người càng đau khổ mà không phải là sự
sống đích thực.
Con người thời nay hay lắm, chuyện gì của thiên hạ cũng hay,
cũng rõ; trong khi đó, việc quan trọng là phải tiếp cận, quan tâm,
3
chăm sóc cho trái tim của mình thì mình lại xa rời, bỏ bê và vô
tâm với nó. Luôn hướng tâm chạy ra bên ngoài để thỏa mãn với
những mong cầu không thật sự cần thiết thì những sự mong cầu
này nó sẽ dẫn mình đi lang thang, đi thật xa với tâm mình. Mình
là nền tảng của đời mình, mình phải đứng trên đôi chân vững
chắc bằng niềm tin đích thực của mình mà con người lại quên
lãng, không trân trọng chính mình thì đừng bao giờ hỏi tại sao
cứ hết đổ vỡ này đến đổ vỡ khác, hết khổ đau này đến khổ đau
khác đến với mình. Đó là những lỗ hổng rất lớn trong đời sống
của con người hiện nay.
Tâm chúng ta đôi lúc như một dòng sông êm đềm nhưng có lúc
lại nổi lên bao nhiêu phong ba bão táp, cuồng phong phiền não.
Có điều là những vọng tưởng đó, những dòng suy tư mênh mang
vô định đó nó không thật có mà mình cứ bám víu vào nó và
tưởng thật là mình cho nên mình mãi là kẻ nô lệ của tâm thức
bất an đó. Kinh điển diễn tả là vọng tâm của chúng ta giống như
những cơn sóng lăn tăn trên mặt hồ tỉnh lặng, nó như là khách
trọ qua đường, là ảo ảnh chập chờn của những cơn khát khi đi
trên sa mạc hoang vắng, nói chung là nó không thật thì chúng ta
không nên đồng hóa mình với nó. Ngồi trong thiền đường, trong
Chánh điện trong lúc tu tập mình thấy sao mà nhẹ nhàng và an
lạc quá, bởi vì chúng ta may mắn được ngồi yên, được nhìn thấy
Phật, được nghe lời dạy của Đức Phật, được sống trong nguồn
năng lượng dồi dào của đại chúng, trong khi đó biết bao nhiêu
con người trên hành tinh này, trong đó có thể có người thân của
chúng ta, họ là những người đang bị cuộc đời nó nhồi nhét bao
4
nhiêu kiến thức ô nhiễm, họ đang tiếp xúc và ảnh hưởng bởi rất
nhiều độc tố thì chắc chắn đầu óc, hành động của họ sẽ ứa ra rất
nhiều năng lượng tiêu cực và những hạt giống khổ đau mà họ
không hề ý thức được điều đó.
Đến với đạo Phật là chúng ta phải học cho được những cốt lõi
của giáo pháp để chúng ta thiết lập sự cân bằng cho đời sống của
mình bởi vì nếu bây giờ mình chưa thực sự sống thì khi nào
mình mới sống? Bây giờ mình không có niềm an lạc thì biết bao
giờ mình mới được an lạc?
Mục tiêu của người học Phật là ban đầu thì chúng ta cần phải
gạn đục khơi trong, dần dần đến tịnh hóa thân tâm mình để từ
đó đem hoa trái của sự tu tập làm lợi lạc chúng sanh, lợi ích cho
đời. Chúng ta học Phật là phải ứng dụng lời Đức Phật dạy vào
cuộc sống để đi vào đời bằng sự vững vàng của nội tâm chúng ta
chứ không phải học Phật, tu Phật là xa lánh cuộc đời, chán bỏ
cuộc đời mà ngược lại, người tu Phật càng làm cho cuộc đời tươi
sáng hơn, tự tin hơn, an lạc hơn, vững chải hơn.
Oprah Winfrey - người dẫn chương trình nổi tiếng, một ngôi sao
truyền hình nước Mỹ đã nói câu nói rất ý nghĩa: "Mục đích cuối
cùng của cuộc đời không phải là sự thành công, mà là dùng sự
thành công đó để tác động một cách tích cực đến xã hội”.
Sống với tinh thần vì mình vì người thì đời sống chúng ta sẽ có
chất lượng và những nhân tố tiêu cực không có cơ hội đẩy mình
xuống vực thẳm của phiền não khổ đau.
5
Như vậy, sự có mặt một cách tươi mát, nhẹ nhàng, điềm tỉnh để
thưởng lãm những giá trị nhiệm mầu trong giây phút hiện tại, ý
thức được những gì đang xảy ra bên trong tự thân và xung quanh
mình, làm chủ đời sống của mình chính là ý nghĩa thiết thực của
sự sống mà tu tập cần hướng đến.
Bình yên là được sống với chính mình, thể nghiệm đời sống của
mình, có mặt cho người thân, người thương của mình một cách
có ý nghĩa.
Bản tính tự nhiên hay tâm hồn nhiên của mình là mình phải mở
lòng ra để đón nhận sự nhiệm mầu của hiện hữu, chẳng hạn như
ánh nắng mặt trời đang lên, đóa hoa đang nở, những hạt mưa rơi
đang nhè nhẹ bên thềm…hồn nhiên và tươi vui quá! Nếu như
chúng ta sống được với những giây phút nhẹ nhàng, thanh thản
đó thì chúng ta đang thương chính mình, đang thương người
thân của mình và đang hiến tặng cho đời trái tim vô giá của sự
sống.
Có được đời sống bình yên là phước lành tối thượng, nhưng làm
thế nào để chúng ta có được cuộc sống bình yên?
Ngoài việc nổ lực chăm lo cho công việc để thực hiện được ước
nguyện của mình ra thì giáo lý đạo Phật dạy chúng ta phải phát
triển nội lực cho sâu mạnh, mở rộng dung lượng trái tim của
mình ra thì cửa ngỏ bình yên sẽ hé mở cho chúng ta. Cho dù
chúng ta học những giáo lý cao siêu hay những lời dạy sâu sắc
mà chúng ta không thực tập thì những điều hay lẻ phải đó không
6
giúp được gì cho chúng ta bởi vì tất cả đều là lý thuyết, chúng ta
cần phải ứng dụng và thực hành nó trong đời sống của chúng ta.
Tại sao chúng ta cần phải phát triển nội lực?
Nội lực có nghĩa là sức mạnh bên trong của mình hay là còn gọi
là sức mạnh nội tâm.
Giáo lý vô thường dạy cho chúng ta biết rằng: tất cả vạn sự vạn
vật, từ thân đến tâm chúng ta, muôn hình vạn trạng xung quanh
chúng ta liên tục thay đổi trong từng sát na sinh diệt, nó tuần
hoàn theo lẽ tự nhiên của vạn hữu. Sự sống thay đổi thì chúng ta
không thể bắt buộc những hoàn cảnh bên ngoài nhất định phải
chìu theo ý muốn của mình được, chúng ta không thể làm được
chuyện đó mà chúng ta phải tập sống tùy duyên thuận pháp. Nếu
không có được nội lực vững vàng bên trong thì chúng ta rất khó
chấp nhận sự thay đổi, biến thiên đó, mà càng không chấp nhận
thì chúng ta càng lâm vào tình trạng bế tắc, căng thẳng và đau
khổ. Càng chấp nhận thì chúng ta càng được tự do, bình an.
Có nội lực thì chúng ta có thể ngồi yên với chính mình được,
mình không sợ cô đơn, không sợ bị bỏ rơi hay bị quên lãng mà
ngồi yên được một mình để quay vào bên trong với chính mình
là lúc chúng ta đang trao dồi nội lực của mình để mình có một
sức mạnh mà vui sống, để đối diện với những biến cố, những
thay đổi xảy ra trong đời sống. Sức mạnh nội tâm rất là quan
trọng, nó cho chúng ta biết rằng: ngoại duyên lôi kéo bao nhiêu
ta càng phải tự chủ bấy nhiêu. Phiền não trói buộc ta bao nhiêu
thì ta phải cương quyết bấy nhiêu, chuyện mình thì mình giải
7
quyết, việc của ta thì ta phải làm, tư duy được như vậy thì dần
dần tâm mình tỉnh ra, sáng ra và chúng ta trở nên chủ động hơn
trong mọi tình huống. Tâm của mình được lắng yên thì chúng ta
sẽ có cái nhìn sáng suốt và đúng đắn. Mà đâu phải tự nhiên mà
có được sự lắng yên này, phải trải qua một quá trình công phu
thực tập lâu dài mới có được.
Colin Power là Ngoại trưởng Hoa Kỳ thời kỳ Tống Thống Bush
đã từng nói rằng: “Một giấc mơ không thể trở thành hiện thực
bằng phép mầu. Nó phải đổ mồ hôi với sự kiên trì và nỗ lực”.
Cái gì nó cũng có cái giá của nó, chúng ta đầu tư thời gian và
công sức vào sự thực tập bằng cách cung kính Phật, thực hành
giáo pháp, biết ơn mọi người, mọi loài để tăng trưởng sức mạnh
bên chúng ta thì tự nhiên chúng ta sẽ thấy sự bình yên là một
điều có thật mà chúng ta có thể làm được.
Khi dung lượng trái tim của chúng ta được mở càng rộng thì sự
bình yên của chúng ta càng lớn, còn trái tim khô cằn, héo hon,
thì đời sống sẽ nghèo nàn, hiu quạnh. Trái tim khô cằn, héo hon
có nghĩa là mình chỉ muốn đi tìm hạnh phúc, đi tìm niềm vui
cho riêng mình, muốn hưởng thụ một mình thôi thì làm sao mà
chúng ta có đủ chất liệu để cảm thông nổi khổ đau, tha thứ
những lỗi lầm… của người khác được.
Hạnh phúc có được khi con người thể hiện sự ban tặng, hiến
dâng, phụng sự hay sẻ chia cho những người khác những gì
mình thấy có ích cho mọi người: sự hoan hỷ, nụ cười, niềm tin
8
yêu, thông tin bổ ích, hành động chân thành trong cách cư xử,
cùng nhau giúp đỡ nhau vượt khó…
Mình có tâm từ bi rồi thì ở đâu mình cũng thấy có rất nhiều việc
thiện, việc tốt để làm cho dù điều đó rất đơn giản và nhỏ bé
nhưng với tất cả tấm lòng thành thì hành động của chúng ta cũng
rất ý nghĩa và được trân quý.
Nói tóm, điểm cốt yếu của việc tu hành là chúng ta phải chủ
động mọi thứ trong cuộc đời mình để phát huy những giá trị cao
quý theo sự chỉ bày và hướng dẫn của Đức Phật. Đừng trách cứ
hay xua đuổi phiền não, ngoại duyên bởi vì những yếu tố đó
không phải là chủ nhân để nhận chìm mình xuống vực thẳm của
khổ đau, sầu muộn… mà chính tâm của mình mới đưa mình đi
vào ngỏ tối của sự bất an. Tất cả đều từ tâm và do tâm mình là
vậy.
