Sức khỏe & Đời sống

Việc ăn uống cần đảm bảo điều độ. Nếu ăn cùng lúc một lượng thực phẩm lớn, tỳ vị sẽ phải làm việc nhiều, dễ bị tổn thương. Ngược lại, việc ăn uống quá ít cũng làm cơ thể suy yếu do không được cung cấp đủ những chất dinh dưỡng cần thiết.

Sau đây là một số nguyên tắc ăn uống mà bạn có thể tham khảo:

 

1. Điều hòa ngũ vị: Đông y cho rằng, mỗi vị tác động lên cơ thể theo một cách riêng:

- Chua (ô mai, thạch lựu): hạn chế bài tiết mồ hôi, nước tiểu.

- Cay (gừng, hành, tỏi, ớt): hành khí, hoạt huyết, phát tán.

- Ngọt (mật ong, các loại gạo, mì): bồi bổ cơ thể.

- Đắng (trần bì, mướp đắng): giải độc, thanh nhiệt, lương huyết, giáng khí.

- Mặn (muối, rong biển): chống táo bón, nhuận tràng, bồi bổ âm huyết.

Nếu điều phối hợp lý các vị trên, thức ăn sẽ thơm ngon, bổ dưỡng, giúp cân bằng sức khỏe. Việc quá thiên về một vị nào đó sẽ gây bất lợi cho ngũ tạng.

2. Phối hợp thức ăn hợp lý:

- Dùng một loại thực phẩm phụ để làm tăng tác dụng của thực phẩm chính.

- Kết hợp các thực phẩm sao cho chúng tăng cường được hiệu quả của nhau.

- Kết hợp các thực phẩm sao cho loại này có thể hạn chế tác hại của loại kia.

- Không dùng chung 2 loại thực phẩm kỵ nhau.

3. Phối hợp hàn nhiệt:

Phối hợp hàn nhiệt là một cách điều hòa âm dương trong chế biến thức ăn. Đối với thực phẩm có vị cay nóng nên thêm cải xanh, cải trắng, măng non… để dưỡng âm. Còn với những thức ăn có tính hàn như thịt vịt, thịt gà, nên thêm vị cay nóng như tỏi, hồi, tiêu, gừng.

Ngoài ra, những người có thể chất suy nhược, âm hư nên dùng các thực phẩm có tính bổ âm như như vừng, mật ong, sữa, rau xanh, trái cay, đậu phụ, cá… Người thể chất dương hư nên dùng nhiều thực phẩm có tính bổ dương như thịt dê, hươu, nai…

4. Ăn uống theo khí hậu thời tiết:

Mùa xuân, dương khí thịnh, khí dương của cơ thể cũng tăng lên. Lúc này, nên dùng thêm những thực phẩm trợ dương như hành, rau thơm, cháo…. Nên hạn chế ăn chất béo, giảm vị chua, tăng vị ngọt để dưỡng tỳ khí.

Mùa hè nắng nóng, mưa nhiều, khí nóng dễ xâm nhập cơ thể gây chán ăn, năng lực tiêu hóa giảm. Để khí dương không bị tổn thương, nên dùng các thức ăn có vị chua, ngọt vừa phải như đậu xanh, dưa hấu, ô mai…; không nên ăn các món có nhiều dầu mỡ, hạn chế vị cay, ngọt. Không dùng quá nhiều đồ lạnh, nước đá vì chúng sẽ khiến bụng bị hàn, gây đau bụng, nôn mửa, tiêu chảy…

Vào mùa đông, thời tiết lạnh, cần ăn nhiều chất đạm. Khi chế biến, nên dùng thêm gia vị cay nóng như ớt, tiêu, gừng tỏi. Tối kỵ các thực phẩm đông lạnh, cứng bởi chúng thuộc âm, dễ gây tổn thương đến khí dương của tỳ vị. Tuy nhiên, cũng không nên ăn quá nhiều thức ăn để tránh hiện tượng khí dương uất kết, hóa nhiệt.

  Đó chính là 5 thành phần trong hỗn hợp bột cà ri của Ấn Độ, gồm: hạt thìa là, hạt mùi, bột nghệ, hạt mù tạt và bột ớt đỏ. Các loại gia vị này trong hỗn hợp bột gia vị gọi là bột cà ri được người Ấn Độ sử dụng không chỉ vì chúng có khả năng gia tăng mùi vị cho món ăn mà còn vì chúng có tác dụng phòng, trị bệnh và tăng cường sức khỏe cho người dùng. 

 

Với các mùi vị đặc trưng - ớt nóng; nghệ hơi hắc và có màu vàng; hạt mù tạt cay; hạt mùi  thơm nhẹ; hạt thìa là thơm ấm – hỗn hợp này vừa tạo ra sự cân đối vừa tạo ra sự tương phản trong mùi vị của món cà ri truyền thống Ấn Độ. Nhưng không chỉ thế, các loại gia vị này còn mang những lợi ích nhất định đối với sức khỏe. Một số chuyên gia dinh dưỡng cho rằng củ nghệ đóng vai trò lớn trong việc làm giảm sự phát triển của căn bệnh alzheimer, làm mau lành vết thương. Các bộ phận của cây thìa là không chỉ là nguồn cung cấp chất sắt mà cũng giống như hạt mù tạt, nó có tác dụng ngăn ngừa ung thư và kích thích tiêu hóa. Tăng cường chất xơ và chống lại sự viêm nhiễm là công dụng của cây rau mùi. Ngòai ra, một số nghiên cứu ở Mỹ còn chỉ ra rằng cây mùi cũng có tác dụng làm giảm cholesterol. Ớt đỏ giảm đau và chống lại sự xung huyết cũng như chứng loét dạ dày, đồng thời tăng cường sức khỏe tim mạch. 

 

Bạn cũng có thể tự chế biến món ăn với cà ri tại nhà, với các nguyên liệu không khó kiếm và cũng không mất nhiều thời gian.

Bs Bạch Long